Συμπερίληψη στο Σχολείο μου που είναι Βασισμένο στα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Ενημέρωση

Όπως και άλλοι διευθυντές/ριες σχολείων, γνωρίζετε, έχετε ακούσει και έχετε διαβάσει εκατοντάδες φορές πως η εκπαίδευση έχει αναγνωριστεί ως ανθρώπινο δικαίωμα σε πολλές σημαντικές διεθνείς συμβάσεις.

Συγκεκριμένα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ) αναφέρεται στα δικαιώματα των παιδιών ηλικίας κάτω των 18. Αναγνωρίζει την εκπαίδευση ως νόμιμο δικαίωμα και ίση ευκαιρία για κάθε παιδί. Το άρθρο 28 διασφαλίζει δωρεάν υποχρεωτική πρωτοβάθμια εκπαίδευση για όλους/ες, δωρεάν δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαθέσιμη για όσους/ες το επιθυμούν, καθώς και δυνατότητα πρόσβασης στη τριτοβάθμια εκπαίδευση ανάλογα με το δυναμικό των Πανεπιστημίων. Ορίζει την υποχρέωση του κράτους να λαμβάνει μέτρα σχετικά με τη σχολική φοίτηση και την πειθαρχία, προστατεύοντας παράλληλα την αξιοπρέπεια των παιδιών. Ενθαρρύνει τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στην εξάλειψη της αμάθειας και του αναλφαβητισμού και προωθεί την πρόσβαση στην επιστημονική και τεχνική γνώση.

Το Άρθρο 29 ορίζει τους στόχους της εκπαίδευσης και συνιστά να στοχεύει στην προσωπικότητα, τα ταλέντα και τις ικανότητες κάθε παιδιού, αναγνωρίζοντας την ατομικότητά τους.

Συνολικά, εκτός από τις διατάξεις που αφορούν την πρόσβαση, το δικαίωμα στην εκπαίδευση περιλαμβάνει την υποχρέωση των κρατών να απέχουν από διακρίσεις σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος και να καθορίζουν τις ελάχιστες εκπαιδευτικές προδιαγραφές προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης.

Ας δούμε την πραγματικότητα: εσείς είστε ο διευθυντής/ρια στο σχολείο σας. Διαθέτετε περιορισμένους πόρους και αντιμετωπίζετε τις καθημερινές ρουτίνες και τα καθημερινά προβλήματα που πρέπει να επιλύσετε. Η διασφάλιση της βασικής λειτουργίας του σχολείου από μόνη της αποτελεί ένα τεράστιο έργο. Επιπλέον, καλείστε να διατηρείτε ένα φιλόξενο περιβάλλον διαπαιδαγώγησης για όλους τους μαθητές/ριες ανεξαρτήτως φύλου, σωματικών, διανοητικών, κοινωνικών, συναισθηματικών, γλωσσικών ή άλλων ατομικών χαρακτηριστικών. Το σχολείο σας πρέπει να είναι ένας οργανισμός χωρίς αποκλεισμούς, συμπεριληπτικό, όπως ορίζει ο νόμος σε πολλές χώρες. Τι δουλειά!

Είστε υπεύθυνος/η για να διασφαλίσετε ότι όλο το προσωπικό του σχολείου σέβεται και προωθεί την ετερότητα και τις ίσες ευκαιρίες για όλους/ες. Επιπλέον, επιθυμείτε όλοι να αντιμετωπίζουν την ετερότητα ως μία ευκαιρία και όχι ως εμπόδιο στην ποιοτική εκπαίδευση.

Ποια είναι όμως η θέση σας στο θέμα αυτό; Ποιες είναι οι δικές σας αναμνήσεις όσον αφορά τη συμπερίληψη; Έχετε βιώσει ποτέ προσωπικά κάποια στιγμή αποκλεισμού; Ήσασταν πάντα ο/η επιτυχημένος/η μαθητής/ρια, εκπαιδευτικός και διευθυντής του σχολείου που ευαισθητοποιούσατε τους υπόλοιπους όταν κάποιοι αποκλείονταν; Θα ξεκινούσατε μία δράση μόνο εφόσον είστε διατεθειμένος/η να στηρίξετε πλήρως όλους τους συμμετέχοντες/ουσες; Θα ήταν χρήσιμο να επανεξετάσετε με κριτική ματιά το θέμα αυτό και να αυτοαξιολογήσετε τη δική σας κατάσταση, εμπειρία και αξίες. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να προσφέρετε στους υπόλοιπους μία εμπειρία συμπερίληψης από πρώτο χέρι και στοιχεία του πόσο εντατικά ένα σχολείο βασισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα ασχολείται με πρακτικές αλλαγές έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να μπορούν να επιτύχουν – ανεξάρτητα από το υπόβαθρο, τις δεξιότητες ή τις ικανότητές τους.

Η εμπειρία δείχνει ότι αυτές οι αλλαγές θα είναι προς όφελος όλων των μαθητών/ριών του σχολείου σας, καθώς υποστηρίζουν την ποιοτική διδασκαλία και μάθηση για όλους/ες. Επιπλέον, δεν είναι μόνο οι μαθητές/ριες που ωφελούνται, αλλά και όλοι οι υπόλοιποι που αισθάνονται ότι συμμετέχουν. Μία συμπεριληπτική μικροκοινωνία που ενσωματώνει γονείς, εκπαιδευτικούς, σχολικό προσωπικό, διοικητικούς υπαλλήλους και διοικητικό συμβούλιο, με αποτέλεσμα όλοι/ες στην τοπική κοινωνία να συνεργάζονται με το σχολείο σας. Είστε έτοιμοι/ες για αυτή την περιπέτεια;

Αρχικά, όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να έχουν μία βασική κατανόηση της έννοιας της συμπερίληψης. Τα ακόλουθα ίσως συμβάλουν στην αποσαφήνιση της.

Η συμπερίληψη στην εκπαίδευση είναι κάτι περισσότερο από ό,τι πιστεύουν πολλοί!

https://inclusiveeducation.ca/about/what-is-ie/ 18 Αυγούστου 2020.

Θα πρέπει να έχετε πολλούς συναδέλφους με το μέρος σας από την αρχή, για να γίνει το σχολείο σας ένα πρότυπο συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Με την ομάδα σας, θα πρέπει να αναπτύξετε ένα σχέδιο για την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης του σχολείου σας, εμπλέκοντας όσο το δυνατόν περισσότερους ενδιαφερόμενους φορείς στη διαδικασία αυτή.

Προετοιμασία

Ποια βήματα να ακολουθήσετε;

1. Δημιουργήστε μία ομάδα με την οποία θα συνεργάζεστε καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Ξεκινήστε συζητώντας από κοινού με την ομάδα σας την προσέγγιση και λάβετε υπόψη σας τη λίστα των δεικτών.
   α. Επιλέξτε τους σημαντικούς για το σχολείο σας.
   β. Προσθέστε τυχόν δείκτες που θεωρείτε ότι λείπουν.
   γ. Συμπληρώστε το έντυπο με δέκα περίπου δείκτες που θεωρείτε σημαντικούς.
   Βεβαιωθείτε ότι έχετε επιλέξει μερικούς στους οποίους έχετε καλές
   επιδόσεις και μερικούς στους οποίους χρειάζεστε περαιτέρω ανάπτυξη.
2. Ετοιμάστε μαζί με την ομάδα σας ένα σχέδιο δράσης και ένα χρονοδιάγραμμα για μία πρώτη αξιολόγηση, που θα αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για την περαιτέρω ανάπτυξη. Συμπεριλάβετε στην αξιολόγηση:
   α. Μαθητές/ριες
   β. Εκπαιδευτικούς
   γ. Λοιπό προσωπικό του σχολείου
   δ. Γονείς
   ε. Σχολικό συμβούλιο
   στ. Μέλη της κοινότητας με τα οποία μπορεί να συνεργάζεστε
   ζ. …
3. Αναπτύξτε το σχέδιο δράσης και το χρονοδιάγραμμα. Βεβαιωθείτε ότι περιλαμβάνουν
   α. Το προφίλ του σχολείου μετά την πρώτη αξιολόγηση.
   β. Βήματα προς υλοποίηση (τους επόμενους 6 μήνες).
   γ. Μία δεύτερη αξιολόγηση για να ενημερωθείτε για τις εξελίξεις.

25 πιθανοί δείκτες για την αξιολόγηση της συμπερίληψης στο σχολείο σας:

1. Το σχολείο έχει μία δήλωση αποστολής και/ή οράματος και πολιτικές σχετικά με τη συμπεριληπτική εκπαίδευση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης μιας πολιτικής κατά των διακρίσεων.
2. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να κατανοήσουν και να εξηγήσουν πλήρως το νόημα της «συμπεριληπτικής εκπαίδευσης» (πέραν των μαθητών με αναπηρίες ή ειδικές μαθησιακές ανάγκες).
3. Όλοι/ες οι μαθητές/ριες, που χωροταξικά ανήκουν στο συγκεκριμένο σχολείο, φοιτούν σε αυτό εκτός εάν οι γονείς έχουν επιλέξει να στείλουν το παιδί τους σε ιδιωτικό ή άλλο σχολείο (κατά περίπτωση).
4. Όλοι/ες οι μαθητές/ριες χωρίζονται στις τάξεις ανάλογα με την ηλικία τους.
5. Το σχολείο και οι εγκαταστάσεις του είναι προσβάσιμες από όλους/ες τους μαθητές/ριες.
6. Το σχολείο γνωρίζει τις επαγγελματικές οργανώσεις, τους επαγγελματίες του κλάδου, τις ομάδες υπεράσπισης και τις οργανώσεις της τοπικής κοινωνίας που μπορούν να προσφέρουν πόρους και να συμβάλλουν σε μία συμπεριληπτική εκπαίδευση, η οποία θα ωφελήσει τους μαθητές διαφορετικών υποβάθρων και ικανοτήτων.
7. Το σχολείο χρησιμοποιεί διάφορα είδη αξιολογήσεων των μαθητών και δεν τους αξιολογεί βάσει δοκιμασιών επίδοσης ούτε δημοσιοποιεί τα αποτελέσματά τους.
8. Το σχολείο εφαρμόζει μέτρα για την παροχή βοήθειας σε μαθητές με αναπηρίες και/ή ειδικές ανάγκες, ιδίως όσον αφορά την προστασία τους και τα εφόδιά τους για μάθηση (π.χ. υλικό Μπράιγ, άτομα που επικοινωνούν στη νοηματική γλώσσα, πολύγλωσσα βοηθήματα).
9. Οι εκπαιδευτικοί επισκέπτονται «πρότυπα σχολεία» και/ή παρακολουθούν εργαστήρια για τη δημιουργία μιας τάξης κι ενός σχολείου χωρίς αποκλεισμούς. Έτσι, επιμορφώνονται σε τακτική βάση για την ανάπτυξη των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και συμπεριφορών για την κάλυψη των αναγκών των μαθητών/ριών τους στις συμβατικές αίθουσες με συμπεριληπτικό τρόπο.
10. Οι γονείς και οι ομάδες της τοπικής κοινωνίας είναι εξοικειωμένοι με την συμπεριληπτική εκπαίδευση και προσφέρουν ιδέες και πόρους για να βοηθήσουν το σχολείο να γίνει πιο συμπεριληπτικό.
11. Το σχολείο εκφράζει με συγκεκριμένους τρόπους ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι και οι εκπαιδευτικοί κατανοούν τη σημασία της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης (τέτοιοι τρόποι περιλαμβάνουν μηχανισμούς για τη διασφάλιση της πρόσβασης όλων των μαθητών/ριών στο σχολείο, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή τις ικανότητές τους).
12. Το σχολείο διαθέτει (ή σχεδιάζει να αποκτήσει) ποικίλο σχολικό προσωπικό (αποτελούμενο από γυναίκες και άντρες με διαφορετικό υπόβαθρο όσον αφορά τη φυλή, την εθνικότητα, τη σωματική ικανότητα, τη θρησκεία, τη γλώσσα, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, κ.λπ.). Στις χώρες όπου οι εκπαιδευτικοί διορίζονται στα σχολεία από το κράτος, με βάση τα αποτελέσματα στις εξετάσεις, κ.λπ., το σχολείο αξιοποιεί τα ποικίλα στοιχεία που φέρνει μαζί του το προσωπικό.
13. Το σχολείο σέβεται τους μαθητές/ριες όλων των θρησκειών. Τους παρέχει ευκαιρίες να μάθουν για διαφορετικές θρησκείες και πεποιθήσεις.
14. Το σχολείο διαθέτει σταθερή παροχή καθαρού, πόσιμου νερού και σερβίρει ή πουλάει υγιεινά, θρεπτικά και υψηλής ποιότητας φαγητά/σνακ, ενώ παράλληλα τηρεί και σέβεται τους διατροφικούς κανόνες των διαφόρων θρησκειών.
15. Οι εκπαιδευτικοί θέτουν υψηλές προσδοκίες για όλους τους μαθητές/ριες, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή τις ικανότητές τους, και τους ενθαρρύνουν να ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους.
16. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν διαθέσιμα βοηθήματα για να υποστηρίξουν τους μαθητές/ριες με ειδικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών μαθησιακών αναγκών.
17. Όλοι οι μαθητές/ριες έχουν βιβλία και εκπαιδευτικό υλικό που ανταποκρίνονται στις μαθησιακές τους ανάγκες.
18. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται με πολλές μορφές, όπως ατομικά, σε ζευγάρια, σε μικρές ομάδες και με ολόκληρη την τάξη όπου εξασφαλίζονται ετερογενείς ομάδες μαθητών/ριών.
19. Οι μαθητές/ριες έχουν την ευκαιρία να μάθουν τη μητρική τους γλώσσα όπου είναι δυνατόν ενώ διδάσκονται την επίσημη γλώσσα/ες.
20. Όλοι/ες οι μαθητές/ριες συμβάλλουν στην ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και κανόνων για την τάξη και το σχολείο τους με σκοπό την προώθηση της συμπερίληψης, των μη διακρίσεων και την πρόληψη της βίας και της κακοποίησης.
21. Οι διαδικασίες μάθησης και διδασκαλίας, καθώς και τα διδακτικά υλικά εμπλέκουν τους μαθητές/ριες με ισορροπημένο τρόπο και χωρίς διακρίσεις, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή τις ικανότητές τους.
22. Το σχολείο παρέχει εκπαιδευτικό υλικό στο οποίο απεικονίζονται θετικά τα παιδιά διαφορετικών υποβάθρων και ικανοτήτων. Οι μαθητές/ριες κατανοούν την έννοια της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και μπορούν να εντοπίσουν πολιτιστικές, θρησκευτικές, εθνικές, φυλετικές και άλλες προκαταλήψεις στο εκπαιδευτικό υλικό.
23. Οι μαθητές/ριες με σωματικές αναπηρίες έχουν ευκαιρίες για σωματική άσκηση και παιχνίδι για την ανάπτυξη τους.
24. Η σχολική κουλτούρα ενθαρρύνει τη συνεργασία και την ομαδική δουλειά μεταξύ των εκπαιδευτικών, του υπόλοιπου προσωπικού του σχολείου, των μαθητών/ριών, των γονέων και των μελών της τοπικής κοινωνίας όταν χρειάζεται.
25. Οι μαθητές/ριες και οι γονείς συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων.

Δράση

Επιλέξτε με την ομάδα σας 10 δείκτες από τη λίστα.

1. Με βάση την παραπάνω λίστα, ετοιμάστε ένα φυλλάδιο ή χαρτιά σεμιναρίου που θα δοθούν σε όλους τους ενδιαφερόμενους που συμμετέχουν στη διαδικασία της αξιολόγησης.
2. Διοργανώστε συζητήσεις (στρογγυλά τραπέζια) με τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη (μαθητές/ριες, εκπαιδευτικούς, μέλη του προσωπικού, γονείς, μέλη διοικητικών συμβουλίων, κ.λπ.). Μπορούν να συναντηθούν με την ευκαιρία μιας μεγάλης σχολικής εκδήλωσης ή προγραμματισμένων συναντήσεων, ανάλογα με τη διαθεσιμότητά τους.
3. Ζητήστε τους να συζητήσουν την αξιολόγηση και τα σχόλιά τους.
4. Αναθέστε τους να υποβάλουν προτάσεις βελτίωσης.
5. Συγκεντρώστε όλα τα σχόλια και τις προτάσεις στην ομάδα σας.
6. Συγκροτήστε ένα σαφές και εφαρμόσιμο γενικό σχέδιο για τους επόμενους 6 έως 12 μήνες.
7. Παρουσιάστε το γενικό σχέδιο σε όλους τους βασικούς εμπλεκόμενους.
8. Σχεδιάστε και γνωστοποιήστε την επόμενη περίοδο αξιολόγησης (Είναι σημαντικό να υπάρχει διαφάνεια!).