Η ευημερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα για τα παιδιά

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20 Νοεμβρίου 1989), απαιτεί από τα υπογράφοντα κράτη να προστατεύουν την «κοινωνική, πνευματική και ηθική ευημερία καθώς και τη σωματική και ψυχική υγεία» όλων των παιδιών στην επικράτειά τους. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (CRC) αντικατοπτρίζει τις γενικές διατάξεις της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της 10ης Δεκεμβρίου 1948, https://www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/index.html, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων στη ζωή (ΟΔΔΑ, Άρθρο 3· ΕΣΔΑ, Άρθρο 2), στην υγεία και την ευημερία (ΟΔΔΑ, Άρθρο 25· ΕΣΔΑ, Άρθρο 2).

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των παιδιών αντέχουν ή πέφτουν ανάλογα με την εφαρμογή και την προστασία τους. Η υγιής γνωστική, συναισθηματική, συμπεριφορική, σωματική και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου είναι επομένως ένας βασικός στόχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ). Η υγεία και η σωματική μας ευημερία δεν εξαρτώνται, όμως, μόνο από τις επικρατούσες συνθήκες διαβίωσης και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης που παρέχονται από το κράτος στο οποίο ζούμε αλλά και από τις καθημερινές μας συνήθειες. Το αν οι συνήθειές μας ενισχύουν ή βλάπτουν την υγεία και την σωματική μας ευημερία είναι δική μας ευθύνη και εξαρτάται από τις προσωπικές μας επιλογές. Κάνοντας τέτοιες επιλογές, ασκούμε το ανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να μας παροτρύνει, αλλά όχι να μας εξαναγκάσει, να ζήσουμε τη ζωή μας με σύνεση (ΟΔΔΑ, Άρθρο 3).

Επομένως, το σχολείο σας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο βοηθώντας τους νέους να κατανοήσουν τη ζωτική σημασία των επιλογών τους και τον τρόπο με τον οποίο αυτές επηρεάζουν τη ζωή και την ταυτότητά τους. Το σχολείο σας μπορεί να εφοδιάσει τα παιδιά και τους εφήβους με τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες, κοινωνική υποστήριξη και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και να τους παροτρύνει να υιοθετήσουν μακροχρόνιες συμπεριφορές βελτίωσης της υγείας τους. Από αυτή την άποψη, η Ποιοτική Φυσική Αγωγή (QPE) λειτουργεί ως βάση για μία δια βίου ενασχόληση με τη σωματική δραστηριότητα και τον αθλητισμό. Οι μαθησιακές εμπειρίες που προσφέρονται στα παιδιά και τους νέους μέσω των μαθημάτων φυσικής αγωγής θα πρέπει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλες ώστε να τους βοηθήσουν να αποκτήσουν τις απαιτούμενες ψυχοκινητικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες καθώς και τη γνωστική κατανόηση ώστε να δεσμευτούν στη δια βίου σωματική δραστηριότητα. (Πηγή: προσαρμογή από την Αναφορά για την Υγεία του Συλλόγου Φυσικής Αγωγής (Association for Physical Education (afPE) Health Position Paper), 2008)

Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην υγεία των παιδιών, την κοινωνική ανάπτυξη, τις μαθησιακές ικανότητες και την ανθεκτικότητα σε ψυχικά προβλήματα είναι η συμμετοχή τους σε καθημερινή σωματική δραστηριότητα. Αυτή περιλαμβάνει ελεύθερο παιχνίδι, ενεργητική μετακίνηση και ψυχαγωγία, φυσική αγωγή στο σχολείο, οργανωμένα αθλήματα ή άσκηση.

Το παιχνίδι αποτελεί ένα από τα αναπτυξιακά δικαιώματα που επιτρέπει στα παιδιά να αξιοποιούν πλήρως το σύνολο των δυνατοτήτων τους μαζί με την εκπαίδευση, τη ψυχαγωγία (ελεύθερο χρόνο), τις πολιτιστικές δραστηριότητες, την πρόσβαση σε ενημέρωση και την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τα Δικαιώματα του Παιδιού ορίζει τη σωματική δραστηριότητα και τη ψυχαγωγία ως ανθρώπινα δικαιώματα, αναγνωρίζοντας ρητώς το δικαίωμα του παιδιού στην υγεία (Άρθρο 24), την ανάπαυση, τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου, το παιχνίδι και την ενασχόληση με ψυχαγωγικές δραστηριότητες (Άρθρο 31).

Ειδικότερα, το Γενικό Σχόλιο νούμερο 4: «Η υγεία και η ανάπτυξη των εφήβων στο πλαίσιο της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού»
https://www.childrensrights.ie/resources/uncrc-general-comment-adolescent-health-and-development-context-convention-rights-child
εφιστά την προσοχή στη σημασία της επαρκούς πληροφόρησης σχετικά με θέματα που αφορούν την υγεία συμπεριλαμβανομένης της σωματικής δραστηριότητας (Κεφάλαιο III, 26).

Επιπλέον, μία επιτροπή του ΟΗΕ επιβλέπει την εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Συνιστά τη διαθεσιμότητα:

1. Περιβαλλόντων τα οποία προσφέρουν ευκαιρίες για παιχνίδι και ψυχαγωγία σε όλα τα παιδιά και παρέχουν συνθήκες για δημιουργικότητα.
2. Ευκαιριών για την άσκηση ικανοτήτων μέσω μη δομημένου, ελεύθερου παιχνιδιού, ενίσχυσης κινήτρων, ΦΑ και ανάπτυξης δεξιοτήτων που εμπλουτίζουν τη ζωή.
3. Δικαιώματος στην ανάπαυση, το οποίο εξασφαλίζει ότι τα παιδιά έχουν την απαραίτητη ενέργεια και κίνητρο για να συμμετέχουν στο παιχνίδι και την δημιουργική ενασχόληση.

Η χώρα σας έχει δεσμευτεί να τηρεί αυτές τις συμβάσεις. Αυτό απαιτεί από εσάς, ως διευθυντής, να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να εφαρμόσετε αυτή τη δέσμευση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο πλαίσιο της σφαίρας ευθύνης σας.

Προκειμένου να υιοθετήσουν μία προσέγγιση για την εκπαίδευση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι διευθυντές θα πρέπει να γνωρίζουν περισσότερα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των παιδιών, καθώς και τις επιπτώσεις τους στην παιδαγωγική σκέψη, το σχεδιασμό και την αξιολόγηση.