Η κουλτούρα της μάθησης

Ως διευθυντής, δεν μπορείτε να επιβάλετε μία κουλτούρα μάθησης στο σχολείο σας, αλλά το παράδειγμα που δίνετε και η δέσμευσή σας είναι αποφασιστικής σημασίας. Επομένως, η επιλογή σας είναι μία από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που πρέπει να πάρει ένας διευθυντής: Τι είδους κουλτούρα μάθησης θέλετε να υιοθετήσει το σχολείο σας; Γνωρίζουν γενικά οι εκπαιδευτικοί ότι οι μαθητές πρέπει να συμμετέχουν στην μαθησιακή διαδικασία και ότι οι συνεργατικές μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης τους ενθαρρύνουν να προσεγγίζουν κριτικά και να δείχνουν ενδιαφέρον για όλες τις πιθανές διαστάσεις ενός θέματος, καλώντας τους να συζητήσουν και να διαφωνήσουν, να διαμορφώνουν την άποψή τους, να επιχειρηματολογούν, να διαπραγματεύονται, ακόμα και να τις αλλάζουν; Δεν είναι πολυτέλεια μία τέτοια κουλτούρα μάθησης, όπως δεν είναι πολυτέλεια η καλή διδασκαλία και η εκπαίδευση για την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Επιπλέον, μία τέτοια κουλτούρα μάθησης όχι μόνο εξυπηρετεί τους μαθητές σας, αλλά έχει και πολλά κοινά με την δημοκρατική κουλτούρα. Μπορούμε να θεωρήσουμε το σχολείο ως μία μικρο-κοινότητα που προσφέρει ευκαιρίες στους νέους να αναλάβουν την ευθύνη για θέματα της σχολικής ζωής και να συμμετέχουν σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων κατά την αντιμετώπισή τους. Οι δημοκρατικές κοινότητες, τόσο σε μίκρο- όσο και σε μάκρο-επίπεδο, είναι μαθησιακές κοινότητες, καθώς κανένα μέλος δεν μπορεί να καθορίσει μόνο του το κοινό καλό. Οι πλειοψηφίες αποφασίζουν, αλλά οι αποφάσεις τους μπορεί να μην επιλύσουν ένα πρόβλημα ή να αποδειχθούν άδικες. Μία μαθησιακή κοινότητα μπορεί να βγάλει συμπεράσματα από τέτοιες αποφάσεις και να τις διορθώσει.

Πώς μπορεί η διδασκαλία να ενθαρρύνει και να επιτρέψει στους μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στις κοινωνίες τους;

Η επιστημονική μέθοδος

Η συλλογιστική και η αιτιολόγηση δεν είναι δυνατές εάν οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται. Στην διδακτική είναι κοινά αποδεκτό ότι η ουσία της μάθησης είναι το κίνητρο. Οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να συνδέσουν το θέμα υπό συζήτηση με την προϋπάρχουσα γνώση και να το βρίσκουν ελκυστικό για τα ενδιαφέροντά τους. Στην μαθησιακή διαδικασία πρέπει να καλλιεργούνται τόσο η γνώση όσο και τα ενδιαφέροντα. Στην εξερεύνηση του κόσμου, η «επιστημονική μέθοδος» έχει εξελιχθεί. Είναι μία βήμα προς βήμα διαδικασία η οποία περιλαμβάνει την Παρατήρηση, το Ερώτημα, την Υπόθεση, το Πείραμα, την Ανάλυση, το Συμπέρασμα και την Επανεκκίνηση. Η λογική και η αιτιολόγηση στη διδασκαλία απαιτούν οι εκπαιδευτικοί να λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών κατά τον σχεδιασμό ή τη διδασκαλία των μαθημάτων. To να επιτρέπουμε στους μαθητές να κατακτήσουν την διαδικασία της επιστημονικής έρευνας παρέχει μία καλή πιθανή απάντηση στο μεγάλο «Γιατί» της διδασκαλίας.

Προσέγγιση με προσοχή

Το βασικό στοιχείο της δημοκρατικής ιδιότητας του πολίτη είναι αυτό που αποκαλούμε «κριτική προσέγγιση». Είναι μία διαδικασία που ακολουθεί τα βήματα της επιστημονικής μεθόδου. Χρειάζεται ο πολίτης να ενδιαφέρεται για το κοινό καλό και να είναι εξοικειωμένος με την μέθοδο συλλογής πληροφοριών από διαφορετικές πλευρές πριν διαμορφώσει άποψη για ένα θέμα. Οι μαθητές μπορούν να εκπαιδευτούν στην κριτική σκέψη και κριτική ικανότητα στο σχολείο, απαιτώντας μία ολική σχολική προσέγγιση από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Οι μαθητές χρειάζονται πολλές εργασίες και ευκαιρίες μάθησης σε όλο το εύρος των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος. Η καλή διδασκαλία αλληλεπικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με την EDC/HRE. Το μοντέλο ικανοτήτων για δημοκρατική κουλτούρα του ΣτΕ περιλαμβάνει δεξιότητες που βασίζονται στην επιστημονική μέθοδο, «Αυτόνομη μάθηση» και «Αναλυτική και κριτική σκέψη». Βλέπε Ικανότητες Για Δημοκρατική Κουλτούρα, σελ. 49.

Μαθησιακό περιβάλλον

Στο σχολείο, οι τάξεις είναι μικρές κοινότητες όπου οι νέοι πολίτες μπορούν να ενδυναμωθούν και να ενθαρρυνθούν για να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο. Η διδασκαλία μπορεί να παρέχει στους νέους τις βασικές δεξιότητες που χρειάζονται για να αναπτύξουν τις ικανότητές τους στην επιστημονική έρευνα, την κριτική σκέψη, τη συμμετοχή και τη λήψη αποφάσεων. Οι μαθητές, οι οποίοι έχουν εμπλουτίσει την εμπειρία τους με τέτοιους τρόπους διδασκαλίας, είναι καλά προετοιμασμένοι για να γίνουν ενεργοί και συμμετοχικοί δημοκρατικοί πολίτες.

Δεν είστε μόνοι

Ίσως δεν είστε εξοικειωμένος με αυτήν την προοπτική του ρόλου σας ως διευθυντής στην ανάπτυξη μίας μαθησιακής κουλτούρας στο σχολείο σας και τα καθήκοντα/εργασίες που σας ζητούνται σας αποθαρρύνουν. Έχουμε πλήρη επίγνωση του εύρους των καθηκόντων και των ευθυνών που έχετε και πόσο χρονοβόρες είναι οι θεσμικές σας υποχρεώσεις. Ωστόσο, μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι δεν είστε μόνοι. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει μακρά ιστορία στην προώθηση και ανάπτυξη της Εκπαίδευσης για την Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (EDC/HRE), σε μία συνεχή διαδικασία στην οποία συμμετέχουν διευθυντές από σχολεία σε όλη την Ευρώπη. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ιστορία της EDC/HRE, επισκεφθείτε http://living-democracy.com/el/textbooks/volume-1/part-1/unit-4/ σε αυτήν την ιστοσελίδα.