ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Σύγκρουση – Οι κανόνες βοηθούν στην επίλυση συγκρούσεων

Living Democracy » Textbooks » Μεγαλώνουμε δημοκρατικά » ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Σύγκρουση – Οι κανόνες βοηθούν στην επίλυση συγκρούσεων

Ενότητα 4: Βασική έννοια – “Σύγκρουση” (για το δημοτικό σχολείο)

Γενικές πληροφορίες για εκπαιδευτικούς: επίλυση συγκρούσεων στο δημοτικό σχολείο

Η καθημερινή ζωή στο δημοτικό σχολείο προσφέρει πολλά παραδείγματα συγκρούσεων. Οι περισσότερες συγκρούσεις οφείλονται σε στάσεις των μαθητών ή στη δυσκολία τους να αντέξουν την πίεση. Τέτοια παραδείγματα συγκρούσεων είναι:

  • η απομάκρυνση των αντικειμένων κάποιου,
  • το σπρώξιμο ή το τυχαίο άγγιγμα,
  • το σπάσιμο των νεύρων,
  • η ενόχληση,
  • η παρενόχληση,
  • σοβαρές μορφές, όπως η ηθική παρενόχληση ή η σωματική βία/συναισθηματική κακοποίηση.

Οι μαθητές του δημοτικού σχολείου χρησιμοποιούν στρατηγικές επίλυσης των συγκρούσεων διαφορετικές από αυτές των ενηλίκων. Οι στρατηγικές διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Τα μικρότερα παιδιά εφαρμόζουν στρατηγικές επίλυσης της σύγκρουσης που περιλαμβάνουν σωματικές αντιδράσεις (χτύπημα, κ.λπ.), επιθετικές αντιδράσεις, λεκτικά επιχειρήματα, βοήθεια από ενήλικες, απομάκρυνση από το χώρο της σύγκρουσης, παραίτηση, αγνόηση ή συμβολικές χειρονομίες (χειραψία, δώρο, κ.λπ.).

Οι μεγαλύτεροι μαθητές (10 ετών και πάνω) τείνουν να εφαρμόζουν διαφορετικές στρατηγικές επίλυσης της σύγκρουσης, όπως η αγνόηση, συζήτηση με άλλους, εξεύρεση κοινής λύσης λαμβάνοντας υπόψη και τις δύο πλευρές, ενασχόληση με το ποιος έχει δίκιο καικερδίζει”, καθώς και διαπραγμάτευση για εξεύρεση ικανοποιητικής λύσης.

Οι ειδικοί διακρίνουν τρεις βασικούς τύπους επίλυσης συγκρούσεων:

  • επίλυση σωματικών συγκρούσεων,
  • μονόπλευρη επίλυση σύγκρουσης (αγνόηση, συμβολικές χειρονομίες ή δώρα),
  • συνεργατική επίλυση σύγκρουσης (αναστοχασμός, κατανόηση των δύο πλευρών).

Τα μαθήματα αυτής της ενότητας βασίζονται στις στρατηγικές επίλυσης της σύγκρουσης καθώς και στις θέσεις της αναπτυξιακής ψυχολογίας. Αποτελούν βασικό στοιχείο για να κατανοήσουν οι μαθητές τα ατομικά και τα κοινά προβλήματα και συγκρούσεις, και να μάθουν την διαφορά ανάμεσα στο κοινό και ατομικό καλό. Όταν τα προβλήματα ή οι συγκρούσεις είναι κοινά, η επίλυσή τους επιδρά σε μια ευρύτερη ομάδα ατόμων, και κατά τον ίδιο τρόπο η επίλυση ενός ατομικού προβλήματος ή σύγκρουσης αφορά μόνο το ίδιο το άτομο.

Στο δημοτικό σχολείο, συγκρούσεις όπως οι παραπάνω συχνά οφείλονται στις υποδομές (έλλειψη χώρου), στο φύλο (σχέση αγοριών-κοριτσιών), στη συνεργασία (διαφορετικός ρυθμός εργασίας, διαφορετικά επίπεδα, κ.λπ.) ή είναι αποτέλεσμα συμπεριφοράς (διακοπή ομιλούντος, κ.λπ.). Κατά την διδασκαλία των τεσσάρων μαθημάτων για τη σύγκρουση, ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να λάβει υπόψη ότι αυτό το θέμα είναι ευαίσθητο και δεν καλύπτεται σε ένα μάθημα. Παρά την ύπαρξη κανόνων της τάξης ή κανόνων επικοινωνίας, μπορεί και πάλι να προκύψουν προβλήματα και συγκρούσεις. Επομένως, αναφορές στη σύγκρουση και την επίλυση σύγκρουσης πρέπει να γίνονται συχνά γιατί αποτελούν ζητήματα που προκύπτουν καθημερινά. Μόνο αν οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη συζήτηση για την καθιέρωση των κανόνων θα μπορούν να αναγνωρίσουν αυτά τα προβλήματα.

Ο στόχος της εκπαίδευσης για την δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων σε τρεις τομείς. Η επόμενη ενότητα στοχεύει στα εξής:

Ικανότητα για …
… πολιτική ανάλυση και άσκηση κριτικής χρήση μεθόδων …λήψη πολιτικών αποφάσεων και δράση
*** *** ***
Εργαλειοθήκη
Σ’ αυτή την ενότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω εργαλεία. Ο εκπαιδευτικός αποφασίζει αν μερικοί ή όλοι οι μαθητές χρειάζονται προετοιμασία για να δουλέψουν με τα εργαλεία.
0 Έρευνα σε βιβλιοθήκες
0 Έρευνα στο διαδίκτυο
0 Διεξαγωγή συνεντεύξεων και ερευνών
0 Ερμηνεία εικόνων
X Νοητικοί χάρτες
0 Δημιουργία αφισών
0 Διοργάνωση εκθέσεων
X Σχεδιασμό/ διεξαγωγή παρουσιάσεων
0 Προετοιμασία διαφανειών ή προβολής PowerPoint
0 Συγγραφή άρθρων σε εφημερίδα
0 Παραστάσεις
X Διεξαγωγή συζητήσεων

 

Ενότητα 4: Σύγκρουση

Οι κανόνες βοηθούν στην επίλυση συγκρούσεων
Επίλυση συγκρούσεων στο δημοτικό σχολείο

 

Τίτλος
μαθ/τος
Μαθησιακοί στόχοι Εργασίες μαθητών Υλικά Μέθοδοι

Μάθημα 1:

Όλα είναι εντάξει! Αλήθεια;

Οι μαθητές κατα­νοούν το κοινό και ατομικό καλό αναγνωρίζοντας και διακρίνοντας τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην τάξη τους. Οι μαθητές συγκεντρώνουν τα προβλήματα (σ’ έναν νοητικό χάρτη) και τα κατατάσσουν σε κατηγορίες ως κοινά ή ατομικά προβλήματα. Μικρά κομμάτια χαρτιού, μολύβια, πληροφορίες για τις δύο κατηγορίες προβλημάτων. Ατομική εργασία, συζήτηση σε ολομέλεια.

Μάθημα 2:

Αυτός είναι ο τρόπος μας!

 

Οι μαθητές σκέφτονται σχετικά με τους μηχανισμούς επίλυσης συγκρούσεων και προσπαθούν να κατανοήσουν διαφορετικές απόψεις, προσωπικότητες και συμπεριφορές.

Οι μαθητές εκφράζουν τις απόψεις τους για τα προβλήματα και προτείνουν λύσεις.

 

Πίνακας σεμιναρίου,  μολύβια.

 

Ομαδική εργασία.

Μάθημα 3:

Ένας κατάλογος ιδεών

 

Οι μαθητές μαθαίνουν πώς να αναπτύσσουν επιχειρήματα για μια συζήτηση. Συζητούν τα υπέρ και τα κατά, και κατανοούν πώς λειτουργεί η πλειοψηφία. Οι μαθητές παρουσιάζουν τις προτάσεις τους για λύσεις και αποφασίζουν ως προς έναν κατάλογο κοινών κανόνων για την τάξη. Πίνακας σεμιναρίου, μολύβια. Συζήτηση σε ολομέλεια.

Μάθημα 4:

Το συμβόλαιο των κανόνων μας

Οι μαθητές αντιλαμβάνονται και μαθαίνουν πώς να συμμορφώνονται με μια από κοινού διαμορφωμένη συμφωνία. Οι μαθητές καταγράφουν και υπογράφουν τους κοινούς κανόνες. Συζητούν τους μηχανισμούς ελέγχου και τις πιθανές συνέπειες. Πίνακας σεμιναρίου, μολύβια. Συζήτηση σε ολομέλεια.