ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Ισότητα – Βιώνεις την ισότητα περισσότερο από εμένα;

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Ισότητα

Βιώνεις την ισότητα περισσότερο από εμένα;

Η ισότητα ως έννοια αναγνωρίζει ότι όλοι, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, γένος, θρησκεία, εθνικότητα, κ.λπ., έχουν τα ίδια δικαιώματα.

Το προοίμιο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αρχίζει με τις λέξεις “η αναγνώριση της έμφυτης αξιοπρέπειας και των ίσων και αναφαίρετων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης οικογένειας είναι η βάση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο”. Η έννοια της ιδιότητας του πολίτη δεν μπορεί να διαχωριστεί από τα θέματα της ισότητας. Η ύπαρξη ανισοτήτων μέσα ή ανάμεσα στις κοινωνίες εμποδίζει την αποτελεσματική ιδιότητα του πολίτη. Γι’ αυτό η έννοια της ισότητας βρίσκεται στο επίκεντρο της εκπαίδευσης για την δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη. Επομένως, πρέπει να ασχολείται με την έννοια της ισότητας και να ενδυναμώνει τα άτομα να αντιδρούν σε κάθε μορφή διάκρισης.⁶

Η ετερότητα συνεπάγεται την υπέρβαση της ιδέας της ανοχής προς την κατεύθυνση του πραγματικού σεβασμού και της εκτίμησης της διαφορετικότητας. Είναι κεντρική στην έννοια του πλουραλισμού και της πολυπολιτισμικότητας, και ως τέτοια, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της EDC. Γι’ αυτό η EDC πρέπει να δίνει ευκαιρίες για εξέταση των αντιλήψεων και αμφισβήτηση των προκαταλήψεων των στερεοτύπων. Πρέπει επίσης να διασφαλίζει ότι η διαφορετικότητα γίνεται με χαρά αποδεκτή σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο κοινοτήτων.⁷

Η αλληλεγγύη μπορεί να θεωρηθεί ως ικανότητα του ατόμου να μετακινηθεί πέρα από το δικό του χώρο και να αναγνωρίσει και να είναι έτοιμο να δράσει για την υπεράσπιση και προώθηση των δικαιωμάτων των άλλων. Είναι επίσης βασική έννοια της EDC προσπαθώντας να εφοδιάσει τα άτομα με την γνώση, τις δεξιότητες και τις αξίες που απαιτούνται για να ζουν εντός των κοινοτήτων τους. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι πράξεις αλληλεγγύης είναι στενά συνδεδεμένες με την ιδέα της δράσης. Όμως, είναι τόσο θέμα νοοτροπίας όσο και θέμα συμπεριφοράς.⁸

Η προκατάληψη είναι μια κρίση που κάνουμε για κάποιον ή κάποιους χωρίς πραγματικά να τους γνωρίζουμε. Οι προκαταλήψεις μπορεί να είναι αρνητικές ή θετικές. Αποτελούν μέρος της διαδικασίας κοινωνικοποίησης και είναι δύσκολο να τροποποιηθούν ή να απαλειφθούν. Είναι επομένως απαραίτητο να έχουμε επίγνωση της ύπαρξής τους.

Η διάκριση μπορεί να γίνεται άμεσα ή έμμεσα. Η άμεση διάκριση χαρακτηρίζεται από τις προθέσεις προς ένα άτομο ή μια ομάδα, όπως ένας εργοδότης που απορρίπτει τις αιτήσεις για εργασία ατόμων που είναι Ρομά ή μια εταιρία που δε νοικιάζει διαμερίσματα σε μετανάστες. Η έμμεση διάκριση επικεντρώνεται σε μια πολιτική ή ένα μέτρο. Συμβαίνει όταν μια φαινομενικά ουδέτερη κατάσταση, κριτήριο ή πρακτική τοποθετεί ένα άτομο ή μια συγκεκριμένη μειονότητα σε μια εκ προοιμίου μειονεκτική θέση. Τα παραδείγματα μπορούν να κυμανθούν από το απαιτούμενο ύψος για να γίνει κάποιος πυροσβέστης (οπότε αποκλείονται περισσότερες γυναίκες από άντρες), το πολυκατάστημα που δεν προσλαμβάνει γυναίκες που φοράνε μακριές φούστες, μέχρι την υπηρεσία ή το σχολείο που δεν επιτρέπει την είσοδο ή την παρακολούθηση σε γυναίκες με μαντήλα. Αυτοί οι κανόνες, θεωρητικά ουδέτεροι όσο αφορά στην εθνικότητα ή την θρησκεία, μπορεί να βάλουν σε μειονεκτική θέση άτομα μιας μειονότητας ή θρησκείας που φορούν μακριές φούστες ή μαντήλα.⁹

Ο όρος “γένος” αναφέρεται στους κοινωνικούς ρόλους ανδρών και γυναικών που αποδίδεται με βάση το φύλο. Οι ρόλοι των φύλων εξαρτώνται από το κοινωνικοοικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο και επηρεάζονται από παράγοντες όπως η φυλή, η εθνικότητα, η τάξη, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ηλικία. Οι ρόλοι των φύλων μαθαίνονται, και παρουσιάζουν διαφορές ανάμεσα στους πολιτισμούς. Αντίθετα με το βιολογικό φύλο του ατόμου, οι ρόλοι των φύλων αλλάζουν.¹⁰

Τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα σχετίζονται με τις απαιτούμενες συνθήκες για την ανάπτυξη του ατόμου και την παροχή ενός ικανοποιητικού επιπέδου ζωής. Συχνά καλούμενα ως ανθρώπινα δικαιώματα “δεύτερης γενιάς”, αυτά τα δικαιώματα είναι δύσκολο να ενισχυθούν, καθώς θεωρούνται συνδεδεμένα με τους διαθέσιμους πόρους. Περιλαμβάνουν δικαιώματα όπως στην εργασίας, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην ξεκούραση και το δικαίωμα σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης. Αυτά τα δικαιώματα περιγράφονται διεθνώς στο Σύμφωνο Οικονομικών και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, το οποίο υιοθετήθηκε από τη Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1966.¹¹

Διαφορετικοί άνθρωποι έχουν πολύ διαφορετικές απόψεις και στάσεις για το πώς πρέπει η κοινωνία να εφαρμόζει την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτές οι απόψεις και στάσεις μπορούν να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες:

• Δαρβινιστές, θεωρούν ότι τα άτομα είναι απολύτως υπεύθυνα για τα προβλήματά τους και πρέπει να τα αντιμετωπίζει ο καθένας μόνος του. Εκτιμούν ότι οι άνθρωποι χρειάζονται κίνητρα για να προσπαθούν περισσότερο. Οι δαρβινιστές τείνουν να μένουν εκτός της αρένας της κοινωνικής πολιτικής.
• Συμπαθούντες, αισθάνονται συμπόνια για αυτούς που υποφέρουν και επιθυμούν να κάνουν κάτι για να απαλύνουν τον πόνο τους. Θεωρούν τα κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα περισσότερο επιθυμητούς πολιτικούς στόχους παρά ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό συχνά καταλήγει σε μια συγκαταβατική προσέγγιση προς τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις.
• Αιτούντες δικαιοσύνη, ανησυχούν ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται με αδικία, κυρίως ως αποτέλεσμα κυβερνητικών αποφάσεων. Πιστεύουν ότι πρέπει να αλλάξουν τα πολιτικά και οικονομικά συστήματα για να μην υπάρχει φτώχεια.¹²

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Ισότητα

Βιώνεις την ισότητα περισσότερο από εμένα;

6. Από “’Ένα γλωσσάρι όρων της εκπαίδευσης για δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη”, Karen O’Shea, Συμβούλιο της Ευρώπης, DGIV/EDU/CIT (2003) 29.
7. Ομοίως.
8. Ομοίως.
9. Ομοίως.
10. Ομοίως.
11. Ομοίως.
12. Από το “Duties sans Frontières. Human rights and global social justice”, International Council of Human Rights Policy.