Μάθημα 4: Κοινωνική δικαιοσύνη
Living Democracy » Textbooks » Ζούμε δημοκρατικά » Μέρος 1: Το άτομο και η κοινότητα » ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Ισότητα – Βιώνεις την ισότητα περισσότερο από εμένα; » Μάθημα 4: Κοινωνική δικαιοσύνηΠώς θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε τις ανισότητες;
| Μαθησιακοί στόχοι | Οι μαθητές συνειδητοποιούν τις σχετικές με το φύλο διακρίσεις που υπάρχουν στην κοινωνία. |
| Εργασίες μαθητών | Οι μαθητές συζητούν περιπτώσεις απονομής δικαιοσύνης. Ξανασκέφτονται ολόκληρη την ενότητα. |
| Υλικά | (προαιρετικό) Αντίγραφα του φυλλαδίου μαθητή 2.3 και οι ερωτήσεις. |
| Μέθοδοι | Συζήτηση με βάση το κείμενο, εργασία ανά ζεύγη, κριτική σκέψη. |
Γενικές πληροφορίεςΣτην κοινωνία μας δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με το τι σημαίνει κοινωνική δικαιοσύνη πραγματικά. Η ιστορία που χρησιμοποιείται σε αυτό το μάθημα έχει ως στόχο να βοηθήσει τους μαθητές να προβληματιστούν σχετικά με τις βασικές αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζεται η κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του θέματος. |
Το μάθημα
Ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί στους μαθητές ότι θα τους δώσει μια ιστορία χωρισμένη σε τέσσερα μέρη και αφού τη διαβάσουν θα ακολουθήσει συζήτηση. Διαφορετικά, μπορεί η ιστορία να διαβαστεί από τον/ην εκπαιδευτικό δυνατά.
Κατόπιν ο/η εκπαιδευτικός χωρίζει την τάξη σε ζευγάρια και δίνει σε κάθε ζευγάρι το φυλλάδιο μαθητή 2.3. Αυτό μπορεί να διαβαστεί δυνατά από τον/ην εκπαιδευτικό, να το διαβάσει ένας μαθητής, ή να το διαβάσει ο καθένας μόνος του.
Αντίγραφο εκπαιδευτικού: πρώτο μέρος
|
“Περισσότερο από μια ώρα πέρασε μεταξύ του πρώτου συναγερμού και του βυθίσματος του κρουαζιερόπλοιου ‘The Queen Maddy’. Έτσι οι επιβάτες είχαν χρόνο να οργανωθούν πριν μπουν στις σωσίβιες λέμβους. Μια ισχυρή καταιγίδα προκάλεσε τη συντριβή του πλοίου πάνω σε ένα πετρελαιοφόρο, με αποτέλεσμα το ναυάγιο. Μετά από δώδεκα ώρες, μερικές από τις σωσίβιες λέμβους έφτασαν σε ένα βραχώδες νησί. Ήταν ωοειδούς σχήματος, με περίπου 1.5 χμ μήκος και το μισό πλάτος, και ένα μέρος του ήταν καλυμμένο από πλούσια βλάστηση. Δεν υπήρχε άλλο νησί σε κοντινή απόσταση. Αυτό το μάλλον ηλιόλουστο νησί ήταν ακατοίκητο, εκτός από την οικογένεια Richalone, που κατοικούσε σε μια πολυτελή βίλλα στην κορυφή του λόφου και είχε στην ιδιοκτησία της το νησί. Πριν από χρόνια, αυτή η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο νησί, χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο, απλά παραλαμβάνοντας κάθε μήνα φρέσκα τρόφιμα, πετρέλαιο και άλλα προϊόντα που χρειάζονταν. Η ζωή τους ήταν καλά οργανωμένη: παρήγαγαν το δικό τους ηλεκτρικό ρεύμα, μπορούσαν να αγοράσουν αρκετό φαγητό, και διέθεταν όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Στο παρελθόν, ο ιδιοκτήτης ήταν ένας πετυχημένος επιχειρηματίας. Μετά από μια σύγκρουση με τις αρχές για φορολογικά θέματα, απογοητεύτηκε από τη ζωή και αποφάσισε να διακόψει την επαφή με τον κόσμο. Ο ιδιοκτήτης του νησιού είχε παρακολουθήσει τις σωσίβιες λέμβους να φτάνουν στο όμορφο νησί του και πήγε να συναντήσει τους ναυαγούς.” |
Ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί στους μαθητές ότι το πρώτο θέμα που πρέπει να εξετάσουν είναι αν, κατά την γνώμη τους, ο ιδιοκτήτης του νησιού είναι ηθικά υποχρεωμένος να αφήσει αυτούς τους ανθρώπους να μείνουν στο νησί. Για να βοηθήσει τους μαθητές να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα, θα διαβάσει μια σειρά από δηλώσεις (που αναφέρονται παρακάτω) και κάθε ζευγάρι θα αποφασίσει με ποια δήλωση ή δηλώσεις συμφωνεί και γιατί. Οι μαθητές συζητούν ανά ζεύγη και καταγράφουν τις απαντήσεις τους.
Α. Ο ιδιοκτήτης μπορεί να αρνηθεί στους ναυαγούς να μείνουν στο νησί του.
Β. Ο ιδιοκτήτης μπορεί να αρνηθεί στους ναυαγούς να μείνουν στο νησί του αλλά να τους προμηθεύσει με την απαραίτητη τροφή και νερό.
Γ. Ο ιδιοκτήτης μπορεί να αρνηθεί σε όσους δεν μπορούν να πληρώσουν (με χρήματα, κοσμήματα ή εργασία) να μείνουν στο νησί του.
Δ. Ο ιδιοκτήτης πρέπει να τους επιτρέψει να μείνουν στο νησί όσο είναι απαραίτητο. Οι ναυαγοί έχουν την ηθική υποχρέωση να σεβαστούν την ιδιωτική ζωή και την περιουσία του ιδιοκτήτη.
Ε. Ο ιδιοκτήτης πρέπει να επιτρέψει στους ναυαγούς πρόσβαση άνευ όρων και να τους θεωρήσει συνιδιοκτήτες τους νησιού.
Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να θέσει ερωτήσεις όπως, “Πόσοι έχουν επιλέξει την δήλωση A;” “ Πόσοι έχουν επιλέξει την δήλωση B;” «Γιατί;»
Στη συνέχεια ο/η εκπαιδευτικός μοιράζει το δεύτερο μέρος της ιστορίας.
Αντίγραφο εκπαιδευτικού: δεύτερο μέρος
|
“Ο ιδιοκτήτης του νησιού αποφάσισε να αφήσει τους ναυαγούς να παραμείνουν στο νησί για κάποιο διάστημα, αναμένοντας ότι θα πλήρωναν για τις υπηρεσίες και τα τρόφιμα. Όσο υπήρχαν τρόφιμα από το πλοίο, αρνήθηκε να τους πουλήσει οτιδήποτε. Οι ναυαγοί ήταν δεκατρείς. Ήταν ο Victor, η έγκυος γυναίκα του Josepha, και τα δύο τους παιδιά (3 και 7 ετών). Ο Abramovitch, 64, ένας πλούσιος έμπορος κοσμημάτων, ηταν το μεγαλύτερο σε ηλικία μέλος της ομάδας και δεν είχε συγγενείς ή φίλους. Είχε μαζί του μια συλλογή χρυσών δαχτυλιδιών, διαμάντια και άλλα πολύτιμα κοσμήματα. Ο John, η Kate, ο Leo και οAlfred ήταν τέσσερις νεαροί φίλοι, που ήταν δυνατοί, υγιείς και ικανοί. Είχαν ζήσει μαζί σε μια εναλλακτική κοινότητα και είχαν ανακαινίσει το σπίτι που έμεναν μόνοι τους. Η Maria, δικηγόρος με μερική απασχόληση στο πανεπιστήμιο, η οποία μπορούσε να περπατήσει αργά εξαιτίας προβλημάτων στο αριστερό πόδι και το ισχίο της (αποτέλεσμα ατυχήματος). Συνοδευόταν από τον Max, το βοηθό της στο πανεπιστήμιο, και ταξίδευαν προς τις ΗΠΑ για να δώσουν μια διάλεξη σε ένα συνέδριο και να συζητήσουν για την έκδοση ενός βιβλίου με έναν εκδότη. Και οι δύο ήταν ειδικευμένοι στο ποινικό δίκαιο, αλλά δεν τα χέρια τους δεν “πιάνανε”. Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικοί, ήταν ο Marko και η φίλη του η Vicky, οι οποίοι ήταν μέλη του πληρώματος, και την τελευταία στιγμή, είχαν πάρει ότι μπορούσαν από την αποθήκη του πλοίου: κονσέρβες φαγητού, μπισκότα, λάδι και τηγάνια. Όλοι οι ναυαγοί είχαν κάποια χρήματα μαζί τους, αλλά ο λοστρόμος Marko είχε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, το οποίο είχε κλέψει από ένα διαμέρισμα στο τελευταίο λιμάνι που είχαν πάει. Στο νησί υπήρχε ένα μικρό, παλιό υπόστεγο στην πλαγιά του λόφου πολύ κοντά στη θάλασσα. Είχε μόνο ένα δωμάτιο και μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρωτόγονο καταφύγιο για δύο ή τρία άτομα.” |
Ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί ότι κάθε ζευγάρι πρέπει να αποφασίσει, σε ποιον, κατά τη γνώμη του, θα επιτραπεί η χρήση του καταφυγίου. Στη συνέχεια, διαβάζει τις παρακάτω δηλώσεις και ζητά από τους μαθητές να συζητήσουν σε ζευγάρια με ποια δήλωση ή δηλώσεις συμφωνούν, γιατί και αν έχουν κάποια άλλη λύση:
Α. Η έγκυος γυναίκα και τα παιδιά.
Β. Οι τέσσερις νεαροί φίλοι, που είναι οι μόνοι ικανοί να το ανακαινίσουν.
Γ. Ο έμπορος κοσμημάτων, που πληρώνει (έτσι θα μπορούν οι υπόλοιποι να αγοράσουν τρόφιμα).
Δ. Ο λοστρόμος και η φίλη του, με την προϋπόθεση ότι θα μοιραστούν τα τρόφιμα που έχουν με τους υπόλοιπους.
Ε. Η δικηγόρος, που μπορεί να μεσολαβήσει στις φιλονικίες ανάμεσα στους άλλους ναυαγούς.
Μετά από αυτή την δραστηριότητα, δίνεται το επόμενο μέρος της ιστορίας.
Αντίγραφο εκπαιδευτικού: τρίτο μέρος
| “Οι ναυαγοί έπρεπε επίσης να αποφασίσουν τι θα γινόταν με τα τρόφιμα που είχε μαζί του ο λοστρόμος, και που δεν είχε πρόθεση να μοιραστεί. Στην πραγματικότητα, μοιράζοντάς τα θα περιορίζονταν οι δυνατότητες επιβίωσης για τον ίδιο και τη φίλη του.” |
Τώρα τα ζευγάρια καλούνται να εξετάσουν ποιος θα λάβει φαγητό από τις προμήθειες του πλοίου. Ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει πάλι τις παρακάτω δηλώσεις και ζητά από τους μαθητές να συζητήσουν σε ζευγάρια με ποια δήλωση ή δηλώσεις συμφωνούν, γιατί και αν έχουν κάποια άλλη λύση.
Α. Πρέπει να επιτραπεί στον λοστρόμο να κρατήσει τα τρόφιμα για τον εαυτό του και τη φίλη του.
Β. Τα διαθέσιμα τρόφιμα πρέπει να μοιραστούν ισόποσα σε όλους τους ναυαγούς.
Γ. Τα διαθέσιμα τρόφιμα μπορούν να αγοραστούν από τον καλύτερο πλειοδότη (είτε με χρήματα, αγαθά ή υπηρεσίες).
Κατόπιν, ακολουθεί το τελευταίο μέρος της ιστορίας.
Αντίγραφο εκπαιδευτικού: τέταρτο μέρος
Σε ζευγάρια, οι μαθητές συζητούν ποιος θα μπορούσε να ζητήσει από τον ιδιοκτήτη τρόφιμα και με ποιο τρόπο.
| “Οι ναυαγοί αποφάσισαν ότι τα τρόφιμα έπρεπε να μοιραστούν, χωρίς καμία αποζημίωση. Ανάγκασαν το Μάρκο να παραδώσει τις προμήθειές του επικαλούμενοι την αίσθηση της ηθικής υποχρέωσης. Μετά από μια εβδομάδα τα τρόφιμα τέλειωσαν και η μοναδική λύση ήταν να προμηθευτούν τροφή από τον ιδιοκτήτη της έπαυλης.” |
Ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει τις παρακάτω δηλώσεις και ρωτά τους μαθητές με ποια ή ποιες συμφωνούν, γιατί και αν θεωρούν ότι υπάρχει άλλη λύση.
Α. Ο κάθε ένας χωριστά θα πρέπει να διαπραγματευτεί τους όρους συναλλαγής (πληρωμή με χρήματα, κοσμήματα ή εργασία). Σε αυτή την περίπτωση, η οικογένεια με τα παιδιά και η δικηγόρος με τον βοηθό της θα έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα.
Β. Όλοι οι διαθέσιμοι πόροι (κοσμήματα, χρήματα) θα έπρεπε να μοιραστούν σε όλους, ανεξάρτητα από τον αρχικό τους ιδιοκτήτη. Το φαγητό που θα αγοραζόταν με αυτόν τον τρόπο θα ήταν για όλους. Επιπλέον, τροφή θα μπορούσε να αγοραστεί σε ατομικό επίπεδο, σε ανταλλαγή με εργασία.
Γ. Το ίδιο με την περίπτωση B, με την διαφορά ότι ο καθένας θα έπρεπε να εργαστεί στον βαθμό που μπορούσε, και τα τρόφιμα που θα αποκτούνταν με αυτό τον τρόπο θα μοιράζονταν ισόποσα.
Δ. Ο έμπορος κοσμημάτων μπορεί να αγοράσει ό,τι θέλει να πουλήσει ο ιδιοκτήτης, και να “βοηθήσει” τους υπόλοιπους δίνοντας τρόφιμα.
Κατόπιν, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να καθοδηγήσει τη συζήτηση με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσει τους μαθητές να μεταφέρουν την ιστορία στην πραγματική ζωή:
Γνωρίζετε παρόμοιες καταστάσεις στην κοινωνία μας;
Α. … στη γειτονιά σας ή την οικογένειά σας;
Β. … στη χώρα σας;
Γ. … σε παγκόσμια κλίμακα;
Ποιες πραγματικές καταστάσεις γνωρίζετε όπου παρουσιάζεται αδικία στον τρόπο κατανομής τροφής, νερού, στέγασης, κ.λπ.;
Α. … στην γειτονιά σας ή την οικογένειά σας;
Β. … στην χώρα σας;
Γ. … σε παγκόσμια κλίμακα;
Γιατί;
Στο τέλος αυτού του μαθήματος πρέπει να γίνει μια συζήτηση για την κεντρική έννοια της ενότητας. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αποφασίσει να προσθέσει ένα επιπλέον μάθημα. Αρχικά, ο/η εκπαιδευτικός κάνει μια εισήγηση για τις έννοιες της ισότητας και της ετερότητας σε αυτή την ενότητα. Μπορεί επίσης να ετοιμάσει ένα φυλλάδιο με διάφορους ορισμούς. Οι μαθητές, σε μικρές ομάδες, θα πρέπει να σκεφτούν τα τέσσερα μαθήματα που προηγήθηκαν: Τι συζήτησαν; Τι έμαθαν; Ποια νέα ζητήματα αντιλήφθηκαν; Καταλήγουν σε προτάσεις για τους τρόπους αντίδρασης στην άνιση μεταχείριση στη ζωή τους.
