Μάθημα 4: Χρήση βίας

Είναι η χρήση βίας αποδεκτή σε κάποιες περιπτώσεις;

Το μάθημα

Η τάξη χωρίζεται σε ομάδες των τεσσάρων ή πέντε ατόμων. Ένας μαθητής ή ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάζει την περίπτωση 1 από το φυλλάδιο μαθητή 4.4.

Ίσως είναι δύσκολη η ενασχόληση και με τις τέσσερις περιπτώσεις σε ένα μάθημα. Γι’ αυτό ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αποφασίσει να δώσει διαφορετική περίπτωση σε κάθε ομάδα, να επιλέξει μόνο δύο από τις τέσσερις περιπτώσεις ή να προσθέσει ένα ακόμα μάθημα.

Η ομάδα πρέπει να συζητήσει την περίπτωση, χρησιμοποιώντας τις ερωτήσεις που υπάρχουν στην κάρτα, και να παρουσιάσει την απάντηση προφορικά. Ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να γνωρίζει ότι το βασικό θέμα προς εξερεύνηση είναι σε ποιο βαθμό μπορεί να γίνει αποδεκτή η χρήση βίας. Μετά την απάντηση, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει κάποιες επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το θέμα πριν προχωρήσουν στην επόμενη περίπτωση.

Αντίγραφο δασκάλου με τις περιπτώσεις, ερωτήσεις και επιπλέον πληροφορίες

Περίπτωση 1

Κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης κατά της παγκοσμιοποίησης, μια μικρή ομάδα ανθρώπων αρχίζει να ρίχνει πέτρες στο κτίριο μιας πολυεθνικής εταιρείας. Οι αστυνομικοί βλέποντας αυτό προσπαθούν να τους συλλάβουν. Κατά την διάρκεια της συμπλοκής, ένας αστυνομικός συλλαμβάνεται από τους διαδηλωτές που πετάνε πέτρες και ξυλοκοπείται άσκημα.

Ερωτήσεις:

1. Θα ήταν αποδεκτό οι αστυνομικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν όπλα και να πυροβολήσουν αυτούς που πετούσαν πέτρες;
2. Θα ήταν αποδεκτό οι αστυνομικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν πυροβόλα; (Πιο γρήγορη αντιμετώπιση, αλλά με περισσότερες απώλειες.)
3. Θα ήταν αποδεκτό οι αστυνομικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν κανόνι νερού;
4. Θα ήταν αποδεκτό οι αστυνομικές δυνάμεις να μην παρέμβουν με χρήση βίας, προκειμένου να αποφευχθεί η κλιμάκωση της σύγκρουσης;

Πληροφορίες

Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, η αστυνομία μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να χρησιμοποιεί βία. Αυτό γίνεται μόνο εφόσον είναι αναγκαίο και η βία είναι ανάλογη προς τον σκοπό της παρέμβασης. Σε περίπτωση που αστυνομικός λάβει διαταγή να παρέμβει με τρόπο που σαφώς αντιτίθεται στον κανόνα αυτό, οι κανόνες των Ηνωμένων Εθνών αναμένουν να αρνηθεί να εκτελέσει την διαταγή.

Περίπτωση 2

Χώρα X κηρύσσει πόλεμο σε χώρα Y επειδή η Y υποστηρίζει και χρηματοδοτεί ομάδες ανταρτών κατά της  X. Οι μυστικές υπηρεσίες της X ανακαλύπτουν σε ποιο χωριό βρίσκεται μια ομάδα εκπαιδευμένων και οπλισμένων ανταρτών, και διαπιστώνει ότι ετοιμάζουν μια μεγάλη βομβιστική επίθεση σε ένα σημαντικό βιομηχανικό στόχο.

Ερωτήσεις:

1. Θα ήταν αποδεκτό για τη χώρα X να βομβαρδίσει το χωριό, ακόμα κι αν μόνο λίγοι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ντόπιων, επιζήσουν;
2. Θα ήταν το παραπάνω αποδεκτό μετά από ένα σαφές αίτημα προς τους αντάρτες να παραδοθούν και μια σαφή προειδοποίηση προς τον τοπικό πληθυσμό να εγκαταλείψει το χωριό και να συγκεντρωθεί στο τοπικό γήπεδο, αφού πρώτα ελεγχθεί για όπλα;
3. Θα ήταν αποδεκτό να μην παρέμβει με χρήση βίας; Ποιες εναλλακτικές μπορείτε να σκεφτείτε;

Πληροφορίες

Οι διεθνείς κανόνες (η λεγόμενη “Σύμβαση της Γενεύης”) για τον πόλεμο δεν προβλέπουν πλήρη απαγόρευση στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά απαγορεύουν ορισμένα είδη παρεμβάσεων και όπλων. Μία από τις αρχές της είναι ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για μη στρατιωτικούς στόχους, ούτε μπορούν είναι αδιάκριτες και δυσανάλογες: για παράδειγμα, πρέπει να γίνονται σοβαρές προσπάθειες για αποφυγή απώλειας αμάχων αποφεύγοντας τη χρήση των πιο ισχυρών βομβών προς στρατιωτικούς στόχους, σε περιπτώσεις που λιγότερο ισχυρές βόμβες θα ήταν αρκετές. Με αυτό τον τρόπο, θα μπορούσαν να αποφευχθούν απώλειες αμάχων και αθώων (οι λεγόμενες “παράπλευρες απώλειες”). Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, αυτό δε σημαίνει ότι η “Σύμβαση της Γενεύης” για τον πόλεμο θεωρεί τις παράπλευρες απώλειες απαράδεκτες, αλλά ότι τις λαμβάνει υπόψη σε κάποιο βαθμό.

Περίπτωση 3

Ο κύριος X, ένας νεαρός άντρας που εργάζεται ως βοηθός τεχνικός στο τοπικό νοσοκομείο, χτυπάει συχνά τη γυναίκα του όταν πηγαίνει στο σπίτι μεθυσμένος. Εκείνη ενημέρωσε την αστυνομία για τους ξυλοδαρμούς, οι οποίοι είναι μερικές φορές σοβαροί. Η γειτόνισσα, που συμπτωματικά αντιλήφθηκε την κατάσταση, μπορεί τώρα να φανταστεί τι γίνεται όταν ακούει τους γείτονές της να μαλώνουν και να φωνάζουν.

Ερωτήσεις:

1. Μπορεί η γειτόνισσα να ειδοποιεί την αστυνομία σε τέτοιες περιπτώσεις, ή αυτό θεωρείται παραβίαση της ιδιωτικής ζωής των γειτόνων της;
2. Όταν ειδοποιηθεί από κάποιον, μπορεί η αστυνομία να παρέμβει σε τέτοιες περιπτώσεις;

Πληροφορίες

“(…) Τα κράτη πρέπει να καταδικάζουν τη βία κατά των γυναικών και δεν πρέπει να επικαλούνται έθιμα, παραδόσεις ή θρησκευτικούς κανόνες για να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους όσο αφορά στην εξάλειψή της. Τα κράτη θα πρέπει να συνεχίσουν με όλα τα κατάλληλα μέσα και χωρίς καθυστέρηση μια πολιτική για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και, για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να:

(α) Εξετάσουν, εάν δεν το έχουν ακόμη πράξει, επικυρώσουν ή προσχωρήσουν στη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών ή να άρουν τις επιφυλάξεις για την εν λόγω σύμβαση˙

(β) Απέχουν από τη βία κατά των γυναικών˙

(γ) Ασκούν επιμέλεια για την πρόληψη, διερεύνηση και, σύμφωνα με την κρατική νομοθεσία, τιμωρούν τις πράξεις βίας κατά των γυναικών, είτε προέρχονται από το κράτος είτε από άτομα (…).”

Από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (1993).

Περίπτωση 4

Ο Leo, 13, είναι ένα λεπτό και μάλλον μικρόσωμο αγόρι. Γίνεται συχνά θύμα εκφοβισμού από μεγαλύτερα αγόρια όταν παίζει στην παιδική χαρά. Αυτή τη φορά, τους λέει ότι δεν πρέπει να τον ενοχλούν, και ότι συμπεριφέρονται σαν αμόρφωτοι, πρωτόγονοι άνθρωποι. Τα αγόρια αρχίζουν να τον χτυπούν. Ο φίλος του Leo βλέπει τι γίνεται καθώς μπαίνει στην παιδική χαρά. Κάποιοι μεγαλύτεροι άνθρωποι βλέπουν, επίσης, τι συμβαίνει καθώς διασχίζουν την παιδική χαρά επιστρέφοντας από τα ψώνια τους.

Ερωτήσεις:

1. Θα έπρεπε ο φίλος του Λεό να παρέμβει; Πώς;
2. Θα έπρεπε να παρέμβουν οι μεγαλύτεροι; Πώς;
3. Ποιες άλλες λύσεις θα προτείνατε;

Ως πρόσθετη εργασία, οι μαθητές μπορούν να συντάξουν μια επιστολή προς τα μεγάλα αγόρια, όπου θα εξηγούν τι σκέφτονται για τη συμπεριφορά τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια εργασία για το σπίτι ή για τις ομάδες που εργάζονται πιο γρήγορα.