Μάθημα 1: Όψεις επιλογών ταυτότητας

Με ποια επιλογή συμφωνώ;

Περιγραφή του μαθήματος

1. Οι μαθητές επιλέγουν

Οι μαθητές θέτουν το γενικό πλαίσιο

Ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάζει το θέμα. Καθημερινά, στην διάρκεια της ζωής μας, επιλέγουμε και αποφασίζουμε – ποια παραδείγματα έρχονται στο νου των μαθητών; Οι μαθητές απαντούν και δίνουν παραδείγματα από την εμπειρία τους. Ο/η εκπαιδευτικός διασφαλίζει πως παρουσιάζουν τις αποφάσεις, αλλά δεν προχωρούν σε λεπτομέρειες, ούτε συζητούν για τους λόγους που κρύβονται πίσω από τις αποφάσεις τους. Στα πρώτα πέντε λεπτά, παίρνουν τον λόγο όσο το δυνατόν περισσότεροι μαθητές. Ο/η εκπαιδευτικός δεν χρειάζεται να συζητά τα όσα λένε οι μαθητές. Παρατηρεί την ισορροπία ανάμεσα σε καθημερινές επιλογές (αγοράζω κάτι να φάω) ή βασικές αποφάσεις (επιλέγω ένα επάγγελμα). Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει τις τάσεις που εμφανίζονται στις επιλογές των μαθητών.

Οι μαθητές επιλέγουν ένα απόσπασμα

Ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί στους μαθητές πως θα ακούσουν κάποια αποσπάσματα από συγγραφείς διαφορετικών χωρών, από την αρχαία ως τη σύγχρονη εποχή. Στη συνέχεια:

• Οι μαθητές επιλέγουν ένα απόσπασμα με το οποίο είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν περισσότερο.
• Όσοι μαθητές επιλέξουν το ίδιο απόσπασμα, δημιουργούν μικρές ομάδες (όχι μεγαλύτερες των έξι ατόμων) και μοιράζονται τους λόγους της επιλογής τους. Η ομάδα επιλέγει ένα πρόσωπο για να παρουσιάσει την εργασία τους.
• Μετά από πέντε λεπτά, οι εκπρόσωποι παρουσιάζουν στην ολομέλεια, περιληπτικά, τις επιλογές της ομάδας. Διαβάζουν το απόσπασμα και αναφέρουν τους κύριους λόγους για τους οποίους η ομάδα τους συμφώνησε ή διαφώνησε με αυτό. Αν οι μαθητές της ομάδας εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις, οι εκπρόσωποι θα πρέπει να τις αναφέρουν.

Ο/η εκπαιδευτικός μοιράζει το σετ με τα αποσπάσματα (κάθε απόσπασμα σε χωριστό κομμάτι χαρτιού) στα θρανία. Με τη σειρά, κάθε μαθητής διαβάζει ένα απόσπασμα δυνατά στην τάξη. Στη συνέχεια, οι μαθητές αρχίζουν την δραστηριότητά τους. Αν μια ομάδα είναι πολύ μεγάλη, φροντίζει να χωριστεί σε μικρότερες. Έχει φροντίσει γι’ αυτό τον σκοπό να έχει περισσότερα αντίγραφα αποσπασμάτων. Ο/η εκπαιδευτικός σημειώνει ποια αποσπάσματα έχουν επιλέξει οι μαθητές και ποια όχι. Δεν θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει τη συζήτησή τους, καθώς όλοι θα μιλούν ταυτόχρονα, οπότε ο θόρυβος θα είναι αυτός ενός γεμάτου πελάτες καφενείου.

2. Οι μαθητές αιτιολογούν τις επιλογές τους

Οι εκπρόσωποι προχωρούν σε ανακοινώσεις

Ο/η εκπαιδευτικός ανακοινώνει πως ο χρόνος για συζήτηση στις ομάδες έληξε και καλεί τους μαθητές σε ολομέλεια, στην οποία θα προεδρεύσει ο/η ίδιος/α. Οι μαθητές παραμένουν στις ομάδες τους. Με τη σειρά, κάθε εκπρόσωπος κάνει την ανακοίνωσή του. Αν το κρίνει απαραίτητο, ο/η εκπαιδευτικός υπενθυμίζει στον εκπρόσωπο πως πρέπει να ανακοινώσει τους λόγους για τους οποίους η ομάδα επέλεξε το απόσπασμα. Δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα να κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις. Ο/η εκπαιδευτικός είναι καλό να διασφαλίσει πως δεν αρχίζει κάποια συζήτηση πριν αιτιολογήσουν τις επιλογές τους όλες οι ομάδες.

Εκπαιδευτικός και μαθητές κατασκευάζουν έναν χάρτη εννοιών, αντί πρακτικού για τη συζήτηση

Πριν πάρει τον λόγο ο επόμενος εκπρόσωπος, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους ακροατές να συνοψίσουν σε μια πρόταση – δήλωση, αυτά που μόλις άκουσαν, για παράδειγμα «Πολλές από τις επιλογές μας είναι μη αναστρέψιμες» ή «Με το να επιλέγουμε, ασκούμε το δικαίωμα στην προσωπική μας ελευθερία». Ο/η εκπαιδευτικός – ή κάποιος από τους μαθητές – συνοψίζει τα σημεία σε έναν απλό χάρτη εννοιών (όπως στο παράδειγμα που έπεται).

3. Οι μαθητές συγκρίνουν και συζητούν τις επιλογές τους

Οι μαθητές διαβάζουν τον χάρτη εννοιών – κείμενο που περιέχει πολλές επιλογές

Ο χάρτης εννοιών διευκολύνει την καταληκτική φάση αναστοχασμού σε αυτό το μάθημα.

Ο/η εκπαιδευτικός θέτει ένα ερώτημα που προκαλεί σκέψη – με πολλές πιθανές απαντήσεις, καθώς οι μαθητές λογίζονται ως ειδικοί για τον εαυτό τους: οι εκπρόσωποι έχουν μόλις ανακοινώσει τις σκέψεις των μαθητών για τις επιλογές τους στα αποσπάσματα. Οι ομάδες έχουν δημιουργηθεί από την επιλογή των μαθητών – οπότε, τι μας αποκαλύπτει ο χάρτης εννοιών για τους μαθητές;

Οι μαθητές ίσως χρειαστούν κάποιον χρόνο για να σκεφτούν. Θα πρέπει να τους δοθεί –τι καλύτερο από μια τάξη γεμάτη μαθητές που σκέπτονται έντονα σιωπηλοί; Παρ’ όλα αυτά, αυτή η παραγωγική φάση δε θα πρέπει να τελειώσει πολύ σύντομα, δίνοντας τον λόγο στον πρώτο μαθητή που σηκώνει το χέρι του. Είναι καλό να μιλήσουν πολλοί μαθητές. Είναι πιθανό να ακουστούν πολλές διαφορετικές απόψεις, αλλά θα διαφέρουν ανάλογα με το γενικό πλαίσιο που θα έχουν δημιουργήσει οι μαθητές με τις επιλογές τους, όπως τις κατέγραψαν στον χάρτη εννοιών.

Συμπέρασμα: βασικές δηλώσεις

Βασικό μέλημα του/της εκπαιδευτικού είναι να ολοκληρώσει το μάθημα, συνοψίζοντας τις βασικές δηλώσεις των μαθητών. Είναι πιθανόν να έχουν εκφραστεί άμεσα, ή να προκύπτουν από τα συμφραζόμενα των δηλώσεων. Ο/η εκπαιδευτικός σημειώνει στον πίνακα τις λέξεις-κλειδιά στις οποίες θα βασίσει την τελική σύνοψη.

1. Σ’ αυτό το μάθημα, οι μαθητές έχουν επιλέξει καθώς μιλούν για επιλογές.
2. Οι μαθητές έχουν κάνει διαφορετικές επιλογές, για διαφορετικούς λόγους, για παράδειγμα: προσωπικές εμπειρίες, αξίες, φύλο, μέριμνα για τους άλλους, υπευθυνότητα, ανθρώπινα δικαιώματα.
3. Οι επιλογές των μαθητών δηλώνουν ότι αποτελούν διαφορετικές προσωπικότητες – οι επιλογές τους μας παρουσιάζουν κάτι σχετικό με το ποιοι είναι, δηλαδή για τις ταυτότητές τους.