Ενότητα 2 (Τάξη 2): Τα ονόματα είναι περισσότερο από απλά γράμματα!

Β  Γενικές πληροφορίες και εκπαιδευτικοί στόχοι

Το Άρθρο 7 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού προστατεύει το δικαίωμα του παιδιού να έχει όνομα. Το δεύτερο, το οικογενειακό όνομα σηματοδοτεί τους δεσμούς του παιδιού με την κοντινότερη ομάδα γύρω του. Ωστόσο, το πρώτο όνομα είναι αυτό που κάνει το παιδί να γίνει άτομο, ένα μοναδικό πλάσμα σε αυτό τον κόσμο.

Τα παιδιά θα πρέπει να είναι περήφανα για το όνομά τους, και θα πρέπει να γνωρίζουν τι σημαίνει, ποιες ελπίδες εκφράζει και γιατί διάλεξαν οι γονείς τους το συγκεκριμένο όνομα για αυτά.

Ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι προσεκτικός όταν ασχολείται με αυτό το θέμα. Για πολλούς και διάφορους λόγους, μπορεί να υπάρχουν παιδιά στην τάξη που δε μένουν με τους φυσικούς γονείς τους ή που έχουν χάσει το όνομά τους όταν εξαναγκάστηκαν σε μετανάστευση ή εξορία. Ο/η εκπαιδευτικός  χρειάζεται ενσυναίσθηση και ευαισθησία, όταν αντι­μετωπίζει τέτοιες περιπτώσεις παιδιών.

Αυτό το κεφάλαιο, “Τα ονόματα είναι περισσότερο από απλά γράμματα!”, συνδέεται με το κεφάλαιο 1 “Έχω ένα όνομα-έχουμε ένα σχολείο”, και θα πρέ­πει να γίνουν αναφορές στο πρώτο κεφά­λαιο αν τα παιδιά το έχουν ήδη ολοκλη­ρώσει. Εναλλακτικά, το κεφάλαιο 2 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μια ολο­κλη­ρωμένη ενότητα από μόνη της.

Γ  Βασικά ερωτήματα για αναστοχασμό στις τάξεις για τα δικαιώματα του παιδιού

Δ  Διαδικασία

Μάθημα 1: Όλα τα ονόματά μας!

Ο/η εκπαιδευτικός και οι μαθητές κάθονται στις καρέκλες τους που είναι τοποθετημένες σε κύκλο. Τα παιδιά κρατάνε λωρίδες χαρτιού που δείχνουν το μικρό τους όνομα με έντονα γράμματα. Ο/η εκπαιδευτικός έχει επίσης μια λωρίδα χαρτιού με το μικρό του/της όνομα, καθώς και το επίθετό του/της. Καθένας με τη σειρά του λέει το όνομά του. Τώρα, οι μαθητές πρέπει να προσέξουν και να μάθουν τα ονόματα των άλλων παιδιών, αν δεν τα γνωρίζουν ήδη. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορα παιχνίδια, μερικά εκ των οποίων είναι κατάλληλα ακόμα κι αν κάποια παιδιά γνωρίζονται μεταξύ τους:

• Τα παιδιά λένε το όνομά τους και τα ονόματα αυτών που κάθονται αριστερά και δεξιά τους, «Το όνομά μου είναι …, και αριστερά μου κάθεται ο/η …, και ο/η … κάθεται δεξιά μου».
• Βρείτε κάποια κοινά χαρακτηριστικά που έχουν οι μαθητές σας, για παράδειγμα το χρώμα των τζιν τους ή της φούστας τους, τα αρχικά τους γράμματα, γυαλιά, το χρώμα των μαλλιών τους, κ.λπ., και φτιάξτε ένα. γρίφο: «…, …, και … έχουν κάτι κοινό. Ποιος μπορεί να μου πει τι είναι;» Αυτό μπορεί να επαναληφθεί μερικές φορές.
• Μαζέψτε όλες τις κάρτες με τα ονόματα τους. Κάθε παιδί τραβάει από μία κάρτα χωρίς να διαβάσει το όνομα. Δείχνουν όλοι τις κάρτες τους. Ποιος μπορεί να βάλει τάξη σε αυτό το μπέρδεμα, δίνοντας το σωστό όνομα σε κάθε παιδί;
• Επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο: ένα παιδί, επιλέγετε στην τύχη ποιο, ξεκινάει με την επόμενη δήλωση, «Είμαι η Άννα και επιβιβάζομαι στο λεωφορείο». Το παιδί δίπλα της συνεχίζει, «Είμαι η Σάντρα και επιβιβάζομαι στο λεωφορείο μαζί με την Άννα». Το παιδί που κάθεται δίπλα στη Σάντρα συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα προηγούμενα παιδιά, «Είμαι ο Τομ και επιβιβάζομαι στο λεωφορείο μαζί με την Άννα και τη Σάντρα». Κρατήστε τη σειρά με την οποία τα παιδιά κάθονται στον κύκλο, καθώς αυτό θα τους διευκολύνει να θυμούνται τα ονόματα. Συνεχίστε μέχρι όλα τα παιδιά να κάθονται στο λεωφορείο. Προσέξτε να μην έρθει σε δύσκολη θέση κάποιο παιδί που έχει ξεχάσει κάποιο όνομα, και αφήστε τα παιδιά να βοηθούν το ένα το άλλο.

Ο/η εκπαιδευτικός  ολοκληρώνει το μάθημα με έναν εποικοδομητικό διάλογο. Τα παρακάτω ερωτήματα χρησιμεύουν σαν ερεθίσματα για τους μαθητές:

• Μου αρέσει το όνομά μου, κι αν ναι, γιατί;
• Μερικές φορές τα ονόματα γίνονται παρατσούκλια ή αλλάζονται. Αν έχω ένα τέτοιο παρατσούκλι, μου αρέσει ή δε μου αρέσει το νέο μου όνομα, και γιατί;
• Παρατσούκλια/υποκοριστικά στην οικογένειά μας και ανάμεσα σε φίλους: τι σημαίνουν και από πού προέρχονται;
• Μερικές φορές είναι σημαντικό να έχουμε ένα όνομα. Πώς θα ήταν τα πράγματα στο σχολείο αν είχαμε όλοι το ίδιο όνομα ή δεν είχαμε καθόλου όνομα;

Για το υπόλοιπο μάθημα, αν το επιτρέπει ο χρόνος:

• Η έκφραση, «Το όνομά μου είναι…», «Με λένε…», μπορεί να παρουσιαστεί σε διάφορες γλώσσες και τα παιδιά να τις μάθουν. Η εργασία μπορεί να είναι πως το κάθε παιδί θα μάθει την έκφραση σε δύο γλώσσες. (Επέκταση: τα παιδιά μαθαίνουν την ερώτηση, «Και πως είναι το όνομά σου;»)
• Τα παιδιά θα μπορούσαν να σχεδιάσουν και να δημιουργήσουν μια ιδιαίτερη διακοσμητική ετικέτα ονόματος.

Μάθημα 2: Πώς πήρα το όνομά μου!

Ο/η εκπαιδευτικός έχει ετοιμάσει λωρίδες χαρτιού στις οποίες έχει γράψει τις παρακάτω προτάσεις (φυσικά, κάθε είδους παραλλαγή είναι δυνατή – τροποποίηση, παράλειψη, προσθήκη περισσότερων προτάσεων, κ.λπ. ):

Ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει δυνατά μια λωρίδα στην τάξη, τη βάζει κάτω και ζητάει από τους μαθητές να πουν το νόημά της με δικά τους λόγια.

Στη συνέχεια τους δίνει τα φυλλάδια που πρέπει να συμπληρώσουν ως εργασία στο σπίτι (βλ. στα Υλικά παρακάτω).

Ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει τις ερωτήσεις στην τάξη για να βεβαιωθεί πως κάθε παιδί τις καταλαβαίνει.

• Πότε γεννήθηκα;
• Τι ώρα;
• Τι μέρα ήταν;
• Πώς ήταν ο καιρός;
• Πού γεννήθηκα;
• Ποιος ήταν παρών όταν γεννήθηκα;
• Τι βάρος είχα και πόσο μεγάλος ήμουνα όταν γεννήθηκα;
• Γιατί μου δόθηκε το συγκεκριμένο όνομα;
• Τι σημαίνει το όνομά μου;
• Πού μπορεί να βρεθεί το όνομά μου, πώς ακούγεται το όνομά μου σε άλλες γλώσσες;

Μαθήματα 3 και 4: Κάθε παιδί έχει μια ιστορία να πει!

Τα παιδιά καθονται σε έναν κύκλο. Έχουν μαζί τους το χαρτί που συμπλήρωσαν για την εργασία στο σπίτι, και συζητάνε για το τι κουβεντιάσανε με τους γονείς τους. Ο/η εκπαιδευτικός τα ενθαρρύνει να διερευνήσουνε μερικές ερωτήσεις σε βάθος.

Για παράδειγμα, ετοιμάζει μια λίστα στον πίνακα που θα δείχνει την ώρα της ημέρας που γεννήθηκαν όλα τα παιδιά της τάξης. Ίσως να προκύψει ένα ενδιαφέρον μοτίβο (το διαδίκτυο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να βρει κανείς τις ημέρες τις οποίες γεννήθηκαν τα παιδιά).

Φυσικά, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν κάποια παιδιά μπορούσαν να απαντήσουν στην τελευταία ερώτηση, δηλαδή, να δώσουν τους λόγους για τους οποίους οι γονείς τους τούς έδωσαν τα συγκεκριμένα ονόματα, και να εξηγήσουν τι σημαίνουν αυτά. Για την εξήγηση των ονομάτων, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να φέρει ένα λεξικό ονομάτων ή να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο για να βρει τις σημασίες τους (το διαδίκτυο θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο για μη-Ευρωπαϊκά ονόματα).

Μετά τη συζήτηση στην τάξη, ανατίθεται στα παιδιά να φτιάξουν, ατομικά, μία αφίσα για τους εαυτούς τους και να συμπεριλάβουν όλες τις γραπτές πληροφορίες που έχουν για αυτούς. Ανάλογα με τις δεξιότητες γραπτού λόγου, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσει κάποια παιδιά.

Εναλλακτικά, τα παιδιά θα μπορούσαν να σχεδιάσουν μια εικόνα του εαυτού τους σε πραγματικό μέγεθος. Αυτό μπορεί να γίνει με τον ακόλουθο τρόπο: ένα παιδί ξαπλώνει κάτω σε χαρτί του μέτρου που έχει απλωθεί στο πάτωμα, διαλέγει μια πόζα, για παράδειγμα κάνει πως τρέχει ή στέκεται με απλωμένα τα χέρια. Ένα άλλο παιδί σχεδιάζει το περίγραμμα της φιγούρας. Στη συνέχεια, η φιγούρα αυτή κόβεται και χρωματίζεται με νερομπογιές ή άλλα χρώματα. Μπορούν, επίσης, να κοπούν και να κολληθούν στη φιγούρα καρτουνίστικα “συννεφάκια κειμένου” για να παρουσιάσουν τα παιδιά τους εαυτούς τους («Με λένε..»), και/ή ένα δεύτερο χαρτί με τις προσωπικές πληροφορίες του παιδιού.

Τα παιδιά περνούν το τέταρτο μάθημα, ολοκληρώνοντας αυτές τις αφίσες.Τέλος, παρουσιάζονται οι αφίσες ή οι φιγούρες, και τα παιδιά συζητάνε πώς και πού θα τις εκθέσουν στο σχολικό κτίριο. Ο/η εκπαιδευτικός  τους στηρίζει στη λήψη της απόφασης.

Υλικά: φυλλάδιο για τους μαθητές

Το όνομά μου έχει τη δική του ιστορία – Τι θα ήθελα να μάθω