4. Βιώνουμε, μαθαίνουμε και εφαρμόζουμε τα δικαιώματα του παιδιού

Τα παιδιά δεν πρέπει μόνο να γνωρίζουν τα δικαιώματα που έχουν, αλλά θα πρέπει, επίσης, να μάθουν να τα εκτιμούν και να τα χρησιμοποιούν. Για να επιτευχθεί αυτό, το σχολείο πρέπει να προσφέρει ένα πλαίσιο το οποίο θα επιτρέπει στους μαθητές ένα ευρύ φάσμα μαθησιακών εμπειριών και βιωμάτων στην εκπαίδευση για τα δικαιώματα του παιδιού. Σε σχέση με τις τρεις βασικές κατηγορίες της εκπαίδευσης για την δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη (EDC), αυτές μπορούν περιληπτικά να είναι οι ακόλουθες:

Βιώνουμε τα δικαιώματα του παιδιού (μάθηση μέσω): Οι μαθητές βιώνουν τα δικαιώματα του παιδιού ως αρχές που διέπουν την τάξη και τη σχολική κοινότητα, και έτσι έχουν ένα άμεσο αντίκτυπο σε αυτά. Η κατηγορία αυτή έχει να κάνει με την ανάπτυξη στάσεων, αξιών και δεξιοτήτων.

Μαθαίνουμε τα δικαιώματα του παιδιού (μάθηση περί): Οι μαθητές γνωρίζουν και κατανοούν τι δικαιώματα έχουν. Κρίσιμο στοιχείο της διαδικασίας αυτής, όπου η γνώση και η κατανόηση βρίσκονται στο επίκεντρο, είναι η στοχευμένη και προσεχτικά σχεδιασμένη διδασκαλία από τον/την εκπαιδευτικό.

Εφαρμόζουμε τα δικαιώματα του παιδιού (μάθηση για): Τα παιδιά ενθαρρύνονται να σέβονται και να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους στην τάξη και το σχολείο. Με αυτό τον τρόπο, εκπαιδεύονται για τον μελλοντικό τους ρόλο ως ενημερωμένοι και ενεργοί πολίτες σε μια δημοκρατική κοινότητα (συμμετοχή, τόσο στο σχολείο, όσο και στην ενήλικη ζωή).

Η μάθηση στο πνεύμα των δικαιωμάτων του παιδιού και των ανθρώπινων δικαιωμάτων (“μέσω”) και η μάθηση για το πώς να συμμετέχουμε σε μια δημοκρατική κοινότητα (“για”) είναι μια δέσμευση για ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους, όπως οφείλουν και οι μαθητές και οι γονείς τους.

Αυτές οι τρεις διαστάσεις της μάθησης στην EDC υποστηρίζουν και συμπληρώνουν η μία την άλλη.  Σε αυτό το εγχειρίδιο, περιγράφονται και παρουσιάζονται ευκαιρίες για την εισαγωγή και εφαρμογή κατάλληλων μαθησιακών διαδικασιών. Πιο συγκεκριμένα, το να «βιώσουμε τα δικαιώματα του παιδιού» προϋποθέτει μια προσεχτική επιλογή διδακτικών μεθόδων που επιτρέπουν στους μαθητές να βιώσουν το σχολείο σαν μια μικρο-κοινότητα, η οποία διέπεται από τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων του παιδιού. Για να επιτευχθεί αυτό, τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται πως είναι σεβαστά ως άτομα, και πως η γνώμη τους ακούγεται και λαμβάνεται υπόψη σε συζητήσεις ή στη λήψη αποφάσεων. Η εμπειρία των παιδιών και των νέων πρέπει να γίνεται αντικείμενο αναστοχασμού, καθώς είναι αυτό ακριβώς το σημείο που συνδέει την πραγματική τους εμπειρία ζωής με τη γνώση και την κατανόηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα του παιδιού.

Το να βιώσουν, να μάθουν και να εφαρμόσουν οι μαθητές τα δικαιώματα του παιδιού και τα ανθρώπινα δικαιώματα – να λάβουν μέρος, δηλαδή, σε μια δημοκρατική κοινότητα – στο παραδειγματικό πλαίσιο ενός σχολείου είναι, αναμφίβολα, μια απαιτητική δουλειά για ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Όχι μόνο οι εκπαιδευτικοί και η διοίκηση του σχολείου, αλλά οι μαθητές και οι γονείς τους, πρέπει επίσης να παίξουν τον ρόλο τους για να πραγματοποιηθεί αυτό με επιτυχία.  Ένα βασικό συστατικό σε αυτή τη διαδικασία είναι η αρχή της συμμετοχής. Με αυτό τον τρόπο, πολλές μορφές συμμετοχής που ήδη εφαρμόζονται στις τάξεις και τις σχολικές κοινότητες γίνονται μέρος της εκπαίδευσης για τα δικαιώματα του παιδιού.

Διάφορες μορφές συμμετοχής