Κεφάλαιο 3 – Μαθαίνουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα

Εισαγωγή

Η εικόνα δείχνει μια σειρά από αντικείμενα που είναι οικεία στα παιδιά και στους νέους. Το καθένα από αυτά μπορεί να ερμηνευτεί ως σύμβολο ενός ανθρώπινου δικαιώματος ή ενός δικαιώματος του παιδιού – μια σκηνή (αναψυχή), μια ομπρέλα (προστασία), ένα πιάτο φαγητό (σωματικές ανάγκες), ένα βιβλίο (εκπαίδευση, ελευθερία σκέψης), ένα αρκουδάκι (αναψυχή και παιχνίδι), μια σημαία (προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη από το Κράτος), ένα κουτί πρώτων βοηθειών (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη), ένας φάκελος (ελευθερία επικοινωνίας και έκφρασης), ένα σπίτι (ιδιωτική ζωή). Η υδρόγειος σφαίρα μπορεί να αντιπροσωπεύει την ιδέα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για κάθε άνθρωπο. Τα σύμβολα είναι τοποθετημένα με παιχνιδιάρικο τρόπο, το ένα πάνω στο άλλο, και μπορούμε να τα φανταστούμε να στριφογυρίζουν. Με αυτό τον τρόπο, είναι συνδεδεμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν μία ολότητα η οποία σημαίνει περισσότερα από τα μεμονωμένα μέρη που την απαρτίζουν. Αν αφαιρέσεις ένα μέρος, θα καταρρεύσει ολόκληρη η κατασκευή.

Η εικόνα αποτελεί ένα παράδειγμα που δείχνει πόσο ισχυρά μπορούν να είναι κάποια φαινομενικά απλά σύμβολα. Το να βρεθούν σύμβολα για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μια δραστηριότητα η οποία μπορεί να ανατεθεί τόσο σε πολύ μικρούς μαθητές, όσο και σε μεγαλύτερους. Τους επιτρέπει να συνδέσουν την προσωπική τους εμπειρία με τα ανθρώπινα δικαιώματα, και να εξερευνήσουν τη σπουδαιότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις ζωές τους. Αρκετές από τις δραστηριότητες σε αυτό το κεφάλαιο ακολουθούν αυτή την προσέγγιση.

Οι δραστηριότητες αυτού του κεφαλαίου πραγματεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα – το κεντρικό θέμα της εκπαίδευσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Άλλα κεφάλαια, όπως αυτό για τις αξίες, δίνει έμφαση στη διδασκαλία μέσω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – με τα ανθρώπινα δικαιώματα ως παιδαγωγική κατευθυντήρια γραμμή. Αυτές οι δραστηριότητες δίνουν έμφαση στη διδασκαλία περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων:

• γνωρίζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα: οι μαθητές γνωρίζουν ένα ή μερικά ανθρώπινα δικαιώματα λεπτομερώς, και κατανοούν τις βασικές αρχές·
• διαβάζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα – αργά και προσεχτικά, καθώς κάθε λέξη έχει σημασία·
• συνδέουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα με την καθημερινή ζωή· οι μαθητές βλέπουν τις προσωπικές τους εμπειρίες, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους μέσα από την προοπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αυτή η προσέγγιση είναι κατάλληλη για μαθητές όλων των ηλικιών.

Αρκετές δραστηριότητες αποτελούν παραδείγματα εργασιοκεντρικής μάθησης. Οι μαθητές φτιάχνουν μία αφίσα ή ένα κουτί θησαυρού, και δημιουργούν σύμβολα που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα ανθρώπινα δικαιώματα. Απευθυνόμενες στις δημιουργικές δεξιότητες των μαθητών, τέτοιου είδους δραστηριότητες παρέχουν μια αλλαγή από τη συνήθη, κειμενοκεντρική προσέγγιση.

Όλες οι δραστηριότητες απαιτούν προσεχτικό αναστοχασμό στην τάξη. Οι μαθητές θα πρέπει να κατανοήσουν πως τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να καταπατηθούν, και για τον λόγο αυτό πρέπει να προστατεύονται από νόμους και μέσα επιβολής τους (αστυνομία, ποινικό σύστημα).

Με μεγαλύτερους μαθητές, είναι δυνατή η επέκταση σε περαιτέρω βήματα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι θεμελιώδη δικαιώματα, γεγονός που σημαίνει πως καμία εξουσία δεν απαιτείται για να αποδώσει αυτά τα δικαιώματα ή είναι σε θέση να τα στερήσει από εμάς. Οι μαθητές είναι σημαντικό να γνωρίζουν την ύπαρξη των βασικών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Χρειάζεται να κατανοήσουν πως τα δικαιώματά μας έχουν όρια που καθορίζονται από τα δικαιώματα των άλλων. Την εφαρμογή αυτού είναι σημαντικό να τη μάθουμε μόνοι μας, αλλά σε περιπτώσεις που κριθεί απαραίτητο νομοθέτες και δικαστές θα πρέπει να αποφασίσουν. Όπως δείχνουν εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και μη-κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), το Κράτος επίσης δύναται να αποτελέσει απειλή για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι πολίτες μπορούν να προσφύγουν στα εθνικά, συνταγματικά δικαστήρια ή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Στρασβούργο.