გაკვეთილი 3: მომავლის განჭვრეტა: სამი არჩევანი, რომელიც განსაზღვრავს ჩვენს მომავალ ცხოვრებას

გაკვეთილის აღწერა

1. მოსწავლეები ეცნობიან გაკვეთილის თემას და ამოცანას

მასწავლებლის გამოწვევა მოსწავლეებს (ინდუქციური მიდგომა)

მასწავლებელი გაკვეთილს იწყებს ისეთი კითხვის დასმით, რომელზეც პასუხი ყველა მოსწავლეს აქვს, და ეს კითხვა შემდეგში მდგომარეობს: რატომ ესწრებიან ისინი გაკვეთილებს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლის მაღალ კლასებში?

მოსწავლეების, როგორც გოგონების ასევე ბიჭების, პასუხი იქნება ის, რომ მათ სურთ აირჩიონ პროფესია, ჰქონდეთ შესაძლებლობა მიიღონ უმაღლესი განათლება, სწავლა განაგრძონ უნივერსიტეტებში.

მასწავლებელი რამდენიმე მოსწავლეს აძლევს სიტყვით გამოსვლის შესაძლებლობას, რათა გამოიკვეთოს ნათელი სურათი. შემდეგ იგი აჯამებს მოსწავლეების პასუხებს დიაგრამის გამოყენებით, რომელიც მოსწავლეებისათვის განკუთვნილ მასალაშია მოცემული  (მასალა მოსწავლეებისთვის 1.2). მას დიაგრამა გადააქვს დაფაზე ან ფლიპჩარტზე და აღნიშნავს მასზე პირველ არჩევანს – პროფესია.

მასწავლებელი მოსწავლეებს უხსნის, რომ ეს არის ის არჩევანი, რომელსაც მოსწავლეებმა  პრიორიტეტი მიანიჭეს თავიანთი პასუხებით, რაც იმაზე მეტყველებს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ეს არჩევანი მათი ინდივიდუალობისათვის. ამგვარად, ისინი სარგებლობენ ადამიანის უფლებებით – ზოგადად არჩევანის უფლებით, და კონკრეტულად პროფესიის არჩევანის თავისუფლებით. მოსწავლეებმა, შესაძლოა, მართებულად აღნიშნონ, რომ ეს თავისუფლება მეტნაკლებად შეზღუდულია, რადგან, მაგალითად, არსებობს გარკვეული სამსახურები, რომელზეც ყველას ხელი არ მიუწვდება, არსებობს უმუშევრობა ან ძლიერი კონკურენცია. ეს თემა არ უნდა განიხილებოდეს ამ ეტაპზე, მას შემდეგ გაკვეთილებში იხილავთ.

მასწავლებელს მოსწავლეთა ყურადღება გადააქვს სხვა მნიშვნელოვან არჩევანზე: მინდა მყავდეს ცხოვრების მეგზური (პარტნიორი)? და თუ მინდა, ვინ იქნება ჩემი პარტნიორი? (შესაძლოა, ეს არჩევანი უკვე გაკეთებული მაქვს) და მსურს მე ან გვსურს ჩვენ გვყავდეს შვილები? მასწავლებელი დიაგრამაზე ამატებს ტერმინებს „პარტნიორი“ და „შვილები“, ამგვარად, დიაგრამა მასალა სტუდენტებისთვის ანალოგიური ხდება.

მასწავლებელი უხსნის მოსწავლეებს, რომ ამ კითხვაზე პასუხი ერთმნიშვნელოვანი უნდა იყოს, დადებითი ან უარყოფითი. მათ შეუძლიათ გააერთიანონ სამივე არჩევანი, ან გააერთიანონ მხოლოდ ორი და უარი თქვან მესამეზე. ყოველი ჩვენთაგანი განსხვავებული ცხოვრებით ცხოვრობს, რაც დამოკიდებულია იმ არჩევანზე, რომელსაც ვაკეთებთ, ან არ ვაკეთებთ. ჩვენ ვსარგებლობთ ჩვენთვის მონიჭებული ადამიანის უფლებებით, მაგრამ, ამავდროულად, ჩვენ პასუხისმგებლობას ვიღებთ საკუთარ ცხოვრებაზე, ისევე როგორც, სხვა ადამიანების (პარტნიორი, შვილები) ცხოვრებაზე.

მასწავლებელი აცნობს მოსწავლეებს დავალებას

მასწავლებელი მოსწავლეებს ურიგებს მასალა მოსწავლეებისთვის 1.2–ს. იგი მოსწავლეებს აცნობს ადამიანის უფლებებს, რომელიც მათ სამუშაოს არჩევის, პარტნიორთან ცხოვრების და შვილების ყოლის ძირითადი არჩევანის შესაძლებლობას აძლევს (მასალა მოსწავლეებისთვის 1.2, ნაწილი 1). მოსწავლეების ამოცანას წარმოადგენს თავიანთ არჩევანზე დაფიქრება და მიღებული გადაწყვეტილების მასალა მოსწავლეებისთვის 1.2, ნაწილი 2–ში მოცემულ მატრიცაზე დატანა.

მოსწავლეების მხრიდან სურვილის გამოთქმის შემთხვევაში, მათ შეუძლიათ საკუთარი არჩევანი თავიანთი მშობლების მიერ გაკეთებულ არჩევანს შეადარონ. ეს დამატებითი ინფორმაცია კლასში განხილვას არ ექვემდებარება. ინფორმაცია მათ მიერ გაკეთებული არჩევანის შესახებ ანონიმური რჩება.

2. მოსწავლეები ფიქრობენ მათ მიერ გაკეთებულ ძირითად არჩევანზე

მოსწავლეები მუშაობენ დამოუკიდებლად, ერთმანეთისთვის მოსაზრებების გაზიარების გარეშე. მასწავლებელი არ ამოწმებს მოსწავლეების მიერ შესრულებულ სამუშაოს, რომელსაც ისინი მათთვის დარიგებულ ფურცლებზე ასრულებენ, ვინაიდან მოქმედების თავისუფლება და გულახდილობა აუცილებელია, როდესაც საქმე ეხება ასეთ დელიკატურ საკითხს.

მასწავლებელი მოსწავლეებს ამზადებს შემდეგი ეტაპისთვის. იგი ფლიპჩარტს ამაგრებს დაფაზე ან კედელზე. უკეთესია, მოსწავლეები მხედველობის არეს მოშორებული იყვნენ ფლიპჩარტზე მუშაობის დროს. ფლიპჩარტზე მოსწავლეებს გადააქვთ მათ მიერ მასალა მოსწავლეებისთვის 1.2–ში მოცემული მატრიცის მოდიფიცირებული ვარიანტი.

ვინაიდან მოსწავლეებისთვის უკვე ცნობილია მატრიცის შინაარსი, ტექსტი შესაძლოა შემოკლებული იქნეს შემდეგნაირად:

სამუშაო – პარტნიორი – შვილები

მასწავლებელი ფლიპჩარტთან ტოვებს მარკერს მოსწავლეებისთვის.

3. Presentation and reflection

The students present their choices

The teacher explains how the students may add their choice discretely. In turn, each student comes to the flipchart and marks his/her choice by a simple “one” symbol (1).

Female and male students use separate columns.

The students come forward to the flipchart in turn and mark their choices. When they have finished, two students count up the marks per section and add the figures.

The students comment on and discuss the results

The result can hardly be anticipated. It is interesting to see how many young men and women intend to combine all three options, and how many are going for two, and which two.

“Partner+Job”: The traditional male model “breadwinner+housewife”. The students should become aware of the implications if both partners make this choice – this is the “dink” model (double income, no kids).

“Job+Children”: An unlikely choice, as it means single parenthood, but as the students will know, a significant number of families have one parent – not as a matter of choice, but through divorce or death.

“Partner+Children”: The traditional female model if it lasts for a lifetime. Many young mothers, and to a lesser extent young fathers, accept this option for a while to care for their children when they are very small. It is understood that they will return to their jobs as soon as possible.

“Job+Partner+Children”: The students will know that this option is a challenge. Is there a difference in the choices made by each gender? Presumably more young women than men will choose this option. If so, what are the reasons for this? The teacher should not press the students if they are unwilling to talk about the reasons for their choices. The teacher can point out, however, that this is an example of how individual choices may affect society as a whole: if many choose not to have children then the birth rate will fall. No moral pressure should be added, but the students should be made aware of the long-term effects that their individual choices will inevitably have (see extension below).

With these possible lines of thought in mind, the teacher awaits the results, and then responds – improvising, if necessary. Reflection beforehand, as outlined here, helps; and so does an evaluation of the lesson afterwards, to develop capacities and confidence in improvisation.