Kao direktor, ne možete vašoj školi nametati kulturu učenja, ali primjer koji vi dajete i vaša predanost je odlučujuća. Zato je vaš izbor jedna od najvažnijih odluka koje direktor mora donijeti: kakvu kulturu učenja želite da vaša škola prihvati? Da li su vaši nastavnici uopšte svjesni da učenici moraju biti uključeni u svoj proces učenja, te da ih kooperativne metode poučavanja i učenja podstiču na kritički pristup i interesovanje za sve moguće dimenzije teme, pozivajući ih da diskutuju i da se ne slažu, da formiraju sopstvena mišljenja, da ih brane, pregovaraju i da ih čak menjaju. Takva kultura učenja nije luksuz, kao što ni dobro učenje nije luksuz, niti obrazovanje za demokratiju i ljudska prava.
Štaviše, takva kultura učenja ne samo da služi vašim učenicima, već ima mnogo toga zajedničkog sa kulturom demokratije. Možemo zamisliti školu kao mikro zajednicu koja mladim ljudima nudi mogućnost da preuzmu odgovornost za pitanja i probeme školskog života i da iskuse procese donošenja odluka u njihovom rješavanju. Demokratske zajednice, kako na mikro tako i na makro nivou, zajednice su koje uče, jer ni jedan igrač ne može sam definisati zajedničko dobro. Većina odlučuje, ali njihove odluke možda neće riješiti problem, ili se može ispostaviti da su nepravedne. Zajednica koja uči može izvući zaključke iz takvih odluka i ispraviti ih.
Kako nastava može ohrabriti i omogućiti učenicima da budu aktivni u svom društvu?
Naučni metod
Izlaganje i objašnjavanje su nemogući ako su učenici nezainteresovani. U didaktici je prihvaćeno da je suština učenja motivacija. Učenici treba da budu u stanju da povežu predmetno pitanje sa znanjem koje psjeduju i to bi trebalo da izazove njihovo interesovanje. I znanje i zainteresovanost treba da se kultivišu u procesu učenja. U istraživanju svijeta “naučna metoda” je evoluirala. To je korak-po-korak proces koji uključuje Posmatranje, Pitanje, Hipotezu, Eksperiment, Analizu, Zaključak i Ponavljanje svega od samog početka. Izlaganje i objašnjavanje u nastavi zahtijevaju da nastavnici uzimaju u obzir karakteristike, zainteresovanost i potrebe svojih učenika prilikom planiranja ili realizacije časova. Pružanje mogućnost ovladavanja procesom naučnog istraživanja daje dobar odgovor na glavno pitanje “zašto” poučavanja.
Pažljivi pristup
Ključni element demokratskog građanstva je ono što nazivamo “kritički pristup”. To je proces koji prati korake naučnog metoda. On zahtijeva da građani budu zainteresovani za opšte dobro i da poznaju način prikupljanja informacija o različitim aspektima nekog pitanja prije nego što formiraju konačno mišljenje o njemu. Učenici mogu u školi biti naučeni kako da kritički razmišljaju i prosuđuju, što od nastavnika zahtijeva holistički školski pristup. Učenicima je potrebno mnogo zadataka i mogućnosti učenja kroz čitav niz predmeta u nastavnom programu. Dobro poučavanje snažno se podudara sa ODG/OLjP. Model kompetentnosti za demokratsku kulturu Savjeta Evrope uključuje vještine koje se, takođe, oslanjaju na naučnu metodu, “autonomno učenje” i “analitičko i kritičko mišljenje”. Više: Kompetencije za demokratsku kulturu, str. 49.
Okruženje u kojem se uči
U školi, odeljenja su male zajednice u kojima mladi građani mogu biti osnaženi i ohrabreni da igraju aktivnu ulogu. Poučavanje može mladim ljudima pružiti osnovne vještine koje su im potrebne da razviju svoje kompetencije u naučnom istraživanju, kritičkom razmišljanju, participaciji i donošenju odluka. Učenici koji su obogatili svoje iskustvo kroz takve načine učenja dobro su pripremljeni da postanu građani koji aktivno učestvuju u demokratskom životu.
Nijeste sami
Možda vam se ova perspektiva vaše uloge kao glavnog u razvoju kulture učenja u vašoj školi čini nepoznatom, a zadaci koji se od vas očekuju prilično zastrašujućim. Potpuno smo svjesni opsega dužnosti i odgovornosti koje su na vama i koliko vremena oduzimaju vaše pravne obaveze. Međutim, možemo vas uvjeriti da nijeste sami. Savjet Evrope ima dugu istoriju promovisanja i razvoja obrazovanja za demokratsko građanstvo i ljudska prava (ODG/OLjP), u jednom kontinuiranom procesu u koji su uključeni direktori škola širom Evrope. Ako želite da saznate nešto više o istoriji (ODG/OLjP), posjetite https://www. http://living-democracy.com/me/textbooks/volume-1/part-1/unit-4/ na ovom sajtu.
