Донесување одлуки во демократско раководство на училиштата

а) Модел со пет фази на развој на училиштата и процесите на донесување одлуки

Врз основа на Референтната рамка на компетенции за демократска култура, книга 3, стр. 97 ѓ.

Овој модел ги претставува петте чекори што едно училиште може да ги преземе како пристап на училиштето како целина за развој на подемократска училишна култура и развој на компетенциите на учениците за демократска култура. Може да се прилагоди на процесите на донесување одлуки кои се занимаваат со какви било предизвици и проблеми (види Прирачник за работа 4.1).

1. Спроведете анализа на состојбата за да идентификувате како принципите на демократијата и човековите права се интегрираат во училишниот живот, вклучувајќи јаки и слаби страни, и со учество на сите засегнати страни (на пр. оценки на училиштето како целина, SWOT анализа на Јаки страни – Слаби страни – Можности – Закани).
2. Идентификувајте ги потенцијалните области на промени и изгответе акциски план со конкретните активности што ќе ги преземете за да ги постигнете овие промени (на пр. КДК како очекуван исход од учењето).
3. Спроведете го акцискиот план и осигурете се дека ја вклучува целата училишна заедница.
4. Оценете го вашиот напредок и проценете го влијанието на вашата работа.
5. Споделете ги научените лекции со сите засегнати страни вклучени во вашите напори, како и со другите училишта и за тоа планирајте понатамошно дејствување.

б) Демократска училишна заедница е заедница за учење

Не постои единствено главно решение за предизвиците со кои се соочува вашата училишна заедница, или општеството како целина (види Прирачник за свесност 3.1). Во обидот да ги решиме овие предизвици, развиваме повеќе компетенции за демократска култура (КДК). Ние ги стекнуваме и практикуваме овие компетенции (учење преку пракса), што важи и за почетници и искусни играчи.

Ако никој не го знае главноторешение за даден проблем, членовите на училишната заедница треба да најдат заедничко. Со прифаќање на пристапот на училиштето како целина, сите членови на училишната заедница можат да придонесат со нивната стручност и да се залагаат за нивните гледишта и нивните интереси. Решението потоа може да најде поширока поддршка. Ова решение често ќе функционира, но понекогаш може да не успее да го донесе очекуваниот исход. Во тој случај, започнува нов циклус на одлучување. Дијаграмот прикажан погоре ја рефлектира оваа неопходност за повторно решавање на проблемот со поврзување на евалуацијата (фаза 4) и рефлексијата (фаза 5) со нова анализа на ситуацијата (фаза 1). Авторитарниот лидер ќе се обиде да го скрие неговиот неуспех, бидејќи неговиот престиж како силен човек ќе биде сериозно оштетен. Демократска заедница за учење, од друга страна, може да привлече нова сила за учење преку неуспех (види дел в подолу).

Групата на компетенции за демократска култура што се особено важни за решавање на проблеми и донесување на одлуки го вклучува следново (види Компетенции за демократска култура:

Автономните вештини за учење му овозможуваат на лицето да стекне нови информации и критички да ги процени неговите извори (КДК, стр. 44). Ова е важно при справување со нецелосни информации преку проценка кои информации се добри и веродостојни и со откривање и корегирање на грешки.

Толерантен став кон двосмисленост, вклучува „прифаќање на комплексност, противречности и недостаток на јасност“ и ирационално однесување од сите страни, вклучително и самиот (КДК стр. 43). Ова му овозможува на лицето да биде трпеливо кога справувањето со проблем се покажува како тешко и одзема многу време.

Вештини за аналитичко и критичко размислување и знаење и критичко разбирање на светот (КДК, стр. 44 ff., 52 ff.) во справувањето со комплексноста и непредвиденоста. Овие не само што можат да бидат вкоренети во даден проблем, туку парадоксно, исто така, во плуралистичка заедница со високо ниво на демократско учество. Луѓето на кои им недостасува оваа вештина можат да прибегнат кон „авторитарното искушение“.

Знаење и критичко разбирање за тоа како работат демократските институции (КДК, стр. 52) им овозможува на членовите на училишната заедница да ја разберат институционалната рамка и нивните права на учество во своето училиште (види Прирачник за подготовка 3.1(link here)). Особено, тие треба да ги разберат границите и можностите што ги обезбедува институционалната рамка на нивното училиште (види Демократско управување на училиштата, стр. 33 ѓ.).

в) Евалуација и размислување – клуч за одржлив развој на училиштата

Во модел со пет фази на одлучување, фазите 4 (евалуација) и 5 (рефлексија) се од суштинско значење за развојот на училиштата и успехот од неколку аспекти.

Учење со размислување за она што го правиме: Сите компетенции, вклучително и оние за демократска култура се стекнуваат преку прака, што е учење преку правење. Сепак, учењето преку пракса не мора да вклучува јасно разбирање на искуството за учење. Всушност преку рефлексијата учениците – не само учениците, туку и сите членови на училишната заедница – стануваат свесни за новите компетенции што ги стекнале или ги практикувале и ги интегрираат во нивните „ментални алатки“,подготвени да бидат искористени во иднина.

Проценката на резултатите ги прави идните процеси на донесување одлуки поефикасни. Проценките на резултатот им овозможуваат на заинтересираните страни да ги идентификуваат слабостите и грешките и да ги разберат причините за успехот. Треба да се фокусираме на прашања како што се следниве:

• Дали беше точна анализата на ситуацијата (фаза 1)? Дали ги имавме потребните информации?
• Дали нашиот акциски план (фаза 2) и неговото спроведување (фаза 3) го реши нашиот проблем?
• Дали резултатите се фер, или барем прифатливи за сите групи во нашата училишна заедница?• Дали се согласуваме при нашата проценка?
• …

Повратни информации за учество и искуства од учење се фокусираат на процесот на донесување одлуки, можностите за учество и се одразува на она што е научено во пракса. Ова е важно за сите засегнати страни во училишната заедница – наставниците, родителите и учениците.

• Кој ни го истакнал овој проблем?
• Кој беше одредувачот на агендата?
• Дали сте лично задоволни од вашите можности за учество?
• Дали верувате дека секој имал фер шанса да учествува и да ги искаже своите ставови?
• Што научивте?
• Што би сакале да научите?
• Какво беше вашето искуство со демократската училишна култура?
• …