Лекција 4: Кои вредности мора да ги имаме сите?

Преземање одговорност во заедница базирана на човекови права

Опис на лекцијата

Подготовка

Наставникот ги поставил табелите за презентација во училницата пред часот.

Фаза 1: Одлучување за заедничко планирање

Наставникот претседава со првата фаза од овој час. Тој/таа се приближува до секоја од четирите табли со случаите со дилема и се осврнува на двете алтернативни опции. Учениците гласаат за една од опциите со кревање на рака, а наставникот ги запишува резултатите на таблата.

Групите кои размислувале за нивното лично искуство даваат извештај за проблемот и ја презентираат одлуката на учениците. Тие ги поставуваат нивните додатни табли.

Наставникот истакнува дека учениците ќе немаат доволно време да дискутираат подетално за сите одлуки и затоа треба да бираат со кревање на рака. Ако учениците се согласуваат, не треба понатамошни дискусии.

Ако учениците имаат тешкотии во избирањето на проблеми, наставникот треба да предложи еден или два. Критериумите за изборот на проблеми може да се:

• дискусија за проблем кој учениците го сметаат за посебно интересен
• едногласна одлука – дали учениците имаат исти вредности и приоритети?
• контроверзна одлука – дали учениците се согласуваат за одредени вредности и приоритети?
• претпочитање на лични искуства од учениците

Критериумите кои ќе важат зависат од избирањата кои се забележани на таблите.

Фаза 2: Презентации и дискусија

Презентерите стануваат и ги објаснуваат причините за одлуката на групата. Вториот член од групата помага за презентацијат со запишување на белешки на таблата.

Упатувани од наставникот, учениците ги споредуваат нивните критериуми и дискутираат за нивните избори. Наставникот претседава со дискусијата.

Резултатот од дискусијата не може да се предвиди. Учениците можеби ќе се согласат за принципите на преземање одговорност во дадена ситуација, а можеби и нема. Долната третина од хартиената табла може да се искористи така што таму ќе се запише резултатот од дискусијата.

Фаза 3: Размислување

Наставникот одбира еден од следните проблеми врз основа на зборувањето и забелешките кон учениците за време на клучната задача. Заедничкото одлучување не би било пригодно, бидејќи наставникот ќе треба да ги објаснува опциите со долго предавање.

Прва опција: дилемата на комплексност
Учениците размислуваат за тешкотиите при преземањето одговорност

Пленарната сесија почнува со фаза на повратна информација. Што помина добро, што беше тешко?

Можеме да очекуваме учениците да забележат дека преземањето одговорност е тешко и долготрајно. Целта да се разберат последиците од тоа што го правиме – мисли на резултатот, (respice finem), често е невозможна.

Одговорот на наставникот кон оваа забелешка е совршено оправдан – но кои се алтернативите? Да се престане да се одлучува и презема одговорност? Да се инсистира на целосно информирање уште на почетокот? Секако дека животот ќе продолжи и ќе мораме да го прифатиме ризикот на правење грешки со нашите одлуки. Но свесноста за ризикот на нашиот неуспех и предизвикот на модерното општество (види материјал за наставници 2.3, модул за предавање бр. 2) прават значителна разлика. Затоа образованието и обуката од типот на претставените во оваа тема е многу битно.

Опција 2: Дилемата на стабилност
Учениците размислуваат за нивните искуства во однос на човековите права

Наставникот се осврнува на вредностите и приоритети за кои учениците се согласиле или не се согласиле во предходната дискусија, а тоа го поттикнува следното прашање?

• Кои вредности ни се заеднички?

Ова е темата на овој час; наставникот ја запишува на таблата како наслов; може и да се закачи парче А3 хартија на ѕид.

Учениците ја прегледуваат нивната дискусија која беше забележана на хартиените табли.

Ова размислување води до понатамошни прашања:

• За кои вредности не се согласуваме? Дали тие заемно се исклучуваат?
• За кои вредности треба да се согласиме?

Наставникот објаснува зошто ова прашање е толку битно: Зависиме едни од други во преземањето одговорност во истата насока. Кои може да се насочувањата?

Учениците ќе знаат или сфаќаат дека нема религија или етичка филозофија која сите ја прифаќаме и никој нема да прифати вредности кои му се наметнуваат. Единствениот извор на вредности и правила за кои можеби ќе се согласиме се човековите права.

Наставникот упатува на Универзалната декларација за човекови права, Член 1

Учениците го наоѓаат овој член во материјалот за ученици 2.5, или наставникот го презентира на час.

Само овој член може да не однесе многу далеку:

• Ние сме родени со човекови права; тие се неотуѓиви, никој не може да ни ги одземе.
• Ние сме слободни.
• Ние сме еднакви.

Наставникот демонстрира како треба да се чита ваков член – полека, збор по збор. Учениците продолжуваат:

• Ние имаме човечко достоинство: треба да се однесуваме меѓусебно со почит.
• Ние имаме сигурни права.
• Ние сме „дарувани со разум“: Можеме да мислиме самите за себе.
• Ние сме „дарувани со совест“: Можеме да сме одговорни.
• „Треба да се однесуваме меѓусебно во духот на братството“: треба да сме одговорни едни за друти, што значи грижа за оние кои зависат од помошта од другите.

Наставникот истакнува дека човековите права немаат само вертикална димензија – односот меѓу авторитетот на државата и индивидуалниот граѓанин – туку имаат и хоризонтална димензија – односот меѓу индивидуалците како членови на заедницата. Ние имаме многу слобода и плурализам во општество базирано на човекови права, општество кое ни ја дава рамката на вредности за која можеме сите да се согласиме.

Можности за поопширно учење

Двете опции во фазата за размислување вреди да се дискутираат. Во додатокот од оваа тема може да се дискутира вториот клучен проблем.

Перспективата на одговорност може да се поврзе со секоја тема на овој прирачник. Видете го делот со упатувањата на почетокот на ова поглавје.